სათხრობელა #1

(ეს ახალი სიტყვა – სათხრობელა – მოვიგონე იმ სათქმელ–საწერისათვის, რასაც დროდადრო შემოგთავაზებთ... საფრთხობელა თუ არსებობს, სათხრობელამ რაღა დააშავა?)

1973 წელს თეატრალურ ინსტიტუტში სამსახიობო (!) ფაკულტეტზე ვაბარებდი გამოცდებს, კონსულტაციებზეც დავდიოდი, რომელსაც ლილი იოსელიანი ატარებდა, ვიყავი "სასცენო სულიერებით" აღვსებული და რა ბედნიერებაა და რა გონიერი გამომცდელები შემხვდნენ, რომ არ მიმიღეს ამ ინსტიტუტში... უდიდესი მადლიერების გრძნობით ვარ მათ მიმართ განმსჭვალული, რადგან დღევანდელობაში ამარიდეს ერთი უნიჭო საშუალო მსახიობის გაწამაწიას და იმის შეგრძნებას, რომ რუსეთში ნაშოვნი ფულით ჩუმად უნდა მეჭამა კარაქი და პური, ცხადად და ვინმეს ძალდატანებით კი იმ "მარჩენალ" რუსეთზე ლანძღვა–გინებით ამეკლო ქვეყანა... (იმ ცნობილ "სიაში" ხომ მომახვდერებდნენ, როლებს თუ არ მომცემდნენ). 

* * *

სადღაც მაისის თვე იყო, თეატრალური ინსტიტუტის პირველ სართულზე ვიდექით მე და კიდევ რამდენიმე "აბიტურიენტი". ჩემს გვერდით ერთი ალამაზებულ–ჩალამაზებული გოგო იდგა და მთელი ჩემი ყურადღება მისკენ იყო მიმართული, ვის ახსოვდა თეატრი და სცენის მტვერი?! ის კოხტაფეფებიანი გოგო რატომღაც თოჯინების თეატრის განყოფილებაზე აბარებდა და მე გაოცებულმა ვკითხე – რატომ თოჯინები–მეთქი?! იქვე ერთი ჩვენნაირი იდგა (მერე ის მსახიობი გახდა და, ალბათ, ზემოთხსენებულ სიაშიც მოხვდა), ჰოდა, მან რუსულად ჩაილაპარაკა - Куклы - это великое искусство! -  და წავიდა რუსული "ბაზარი"... მე სულ "ნეუჟელი–პაჟალუსტათი" ვცდილობდი ფონს გასვლას, აბა, სად მქონდა იმდენი გამოცდილება, რომ რუსულად მაღალ ხელოვნებაზე მელაპარაკა, ჩვენს უბანში ერთი რუსი ცხოვრობდა და ისიც გიჟი ქალი იყო, მარტო ეს მესმოდა მისგან: "უტრომ რანა არკობანა, საგამოთი გვინობანა" – და, აბა, რომელი სასაუბრო რუსული მე უნდა მცოდნოდა, თუმცა ლერმონტოვის "მწირი" სულ ზეპირად ვიცოდი და ჩემი პირველი თარგმანიც სწორედ ეს პოემაა (მთლიანად):

Немного лет тому назад

Там, где сливаяся шумят

Обнявшись будто две сестры

Струи Арагва и Куры

Был монастырь....

"მას შემდეგ დიდ დროს არ გაუვლია,

სადაც ერთვიან და ხმაურია,

გადაჭდობილან ვით ორნი დანი,

ტოტი არაგვის და ტოტი მტკვარის,

იყო ტაძარი..."

...მაგრამ იმ "куколка-красотулечка"–ს პოეზია ნამდვილად არ აინტერესებდა და მეც მივყვებოდი მის რუსულ მასლაათს, როგორც შემეძლო, ვურჩევდი, რომ თოჯინების თეატრზე არ ეფიქრა, თვალებით კი,ალბათ, ასეთ ლექსებს ვეუბნებოდი:

აფსუს კოხტა ფეფები და გაპრანჭული გავა,

ნუთუ ვეღარ უნდა ვნახო, ფარდის ქვეშ თუ ჩავა....

შენ ფარდის წინ უნდა იდგე აშოლტილი ფეფებით,

დარბაზიდან გნახავ მაშინ გულის შემოფეთებით... 

(და ასე შემდეგ.... თვალებით ვეუბნებოდი, განა ენით, სად ვიცოდი იმდენი რუსული რომ "ფეფები და გაპრანჭულობა" მეთქვა....)

ამ ჩვენს საუბარს თურმე იქვე მდგარი ერთი საშუალო ასაკის ქალბატონი უსმენდა, მისი სახე და იერი ახლაც მახსოვს – ძალიან სანდომიანად გამოიყურებოდა და რაღაცით მადლიანი ხელით გამომცხვარ გაფუმფულებულ ხაჭაპურს ჰგავდა.... გვისმინა, გვისმინა და გვითხრა:

– არა გრცხვენიათ, რუსულად რომ ლაპარაკობთ?! გისმენთ და ვხვდები, რომ ქართველები ხართ და თავს იტანჯავთ უცხო ენაზე ლაპარაკით–ო.... რატომ იტანჯებით, შვილებო?!

...მართალი გითხრათ, მაშინ პირველად გავიგე, რომ რუსული თურმე "უცხო ენა" ყოფილა და ენა ჩამივარდა, იმ ჩემმა თანამოსაუბრე "куколка"–მ კი აიბზუა ცხვირიც და ბევრი სხვა რამეც და გაგვეცალა კოხტა ფეფებით...

მერე წავედი აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტზე, იქ ხაიამის რობაიებიც ვთარგმნე, მის ერთ რობიას ახლა გადავაკეთებ და საადის ჰექაიათების (იგავების) სტილში დაწერილ "სათხრობელას" ასე დავამთავრებ:

მოდი, გული გამიხარე, მოდი ჩემთან, ჩემო კარგო,

იქნებ შენი ტკბილქართულით ჩემს საფიქრალს რამე არგო?!

შენთან მინდა მოვილხინო, სულ ქართულად ვიღიღინო,

მშობლიური ჩემი ენა გულზე მინდა დავიქარგო.

მართალია, ღობე–ყორეს მივედ–მოვედე, სათქმელი ჩავხლართე იმ მხატვრისა არ იყოს, რომელმაც "ღმერთი მაღალი ახსენა.... მეფე ერეკლეს ხატავდა და გამოვიდა არსენა", მაგრამ გამგებმა, ალბათ, გაიგო.

 ...ამ ცხოვრებაში კი მთავარია გაგება!