რა არის ჯამე?

 მკითხეს, ვუპასუხე...

ახლა თქვენთვის უფრო ფართოდ დავწერ - რატომ ეძახიანო აჭარაში მეჩეთს „ჯამეს“...

„ჯამე“- სიტყვასიტყვით „შემკრებს“ ნიშნავს (ვრცლად ასე ამბობებ - მასჯად-ე ჯამე' - [ხალხის] შემკრები სალოცავი ადგილი)... ყველამ იცით, რაც არის „ჯამაათი“ (ხალხო და ჯამაათო)... როგორც ხედავთ, „ჯამე“ და „ჯამაათი“ ერთმანეთთან უშუალო კავშირშია... დიახ, გაგახსენდებოდათ კიდევ სიტყვა „ჯამი“ (როგორც შეკრების შედეგი)... ეს სიტყვაც ამ რიგში დგას: ჯამე (შემკრები), ჯამაათი (შეკრებილი ხალხი), ჯამი (შეკრების შედეგი).

ამ სიტყვას ჩვენთვის აკუსტიკურად ჰგავს სხვა, ამავე ძირის, არაბული სიტყვაც „ჯამ'ე“, რასაც ისინი ისე წარმოთქვამენ, რომ ერთმანეთს სულაც არ ამსგავსებენ, ჩვენთვის კი ერთნაირად ჟღერს, თუმცა მე სხვა რამის თქმა მინდოდა... არაბებმა თავის პრობლემებს თვითონ მიხედონ, ჩვენთვის კი ის არის საინტერესო, რომ ეს სიტყვა „ ჯამ'ე“ ისეთ სამ სიტყვაშია დღეს შემორჩენილი, რომელთაგან ორი საერთაშორისო მნიშვნელობისაა და „ევროპული“ ჰგონიათ, ერთი კი შეიძლება ზოგმა ქართულად ჩათვალოს...

ვითომ „ქართულით“ დავიწყოთ:

1) ჯამ'ეგირ = ჯამ'ე+გირ... დიახ, ეს გახლავთ „ჯამაგირი“ (ხელფასი); ამ შემთხვევაში ეს „ჯამ'ე“ ტანსაცმელს, სამოსს ნიშნავს და გამოიყენება დაახლოებით ამ აზრით - სამოსის შესაძენად აღებული გასამრჯელო...

„ჯამ'ე“ ვითომ „ევროპულ“ სიტყვებში:

2) ჯამ'ედან = ჯამ'ე+დან.... ტანსაცმლის შემცველი, ჩასალაგებელი... ანუ? - დიახ, ჩემოდანი.

3) ფაიჯამ'ე = ფაი+ჯამ'ე... „ფაი“ - ფეხი... ესე იგი „ფეხებზე ჩასაცმელი“ და აქედან რა სიტყვა მიიღო ევროპამ? - დიახ, „პიჟამა“ (საუბარში ჩვენ უფრო ხშირად „პიჟამოს“ ვამბობთ)... განმარტებით ლექსიკონში კი წერია, რომ ეს არის ინდური სიტყვა: [ინგ. pyjamas ინდურიდან] 1. საშინაო ან ღამით ჩასაცმელი ტანისამოსი; შედგება შარვლისა და კურტაკისაგან. 2. ინდოეთში – თხელი ქსოვილის განიერი შარვალი.

ეს არ არის სწორი, უნდა ეწეროს „არაბულ-სპარსული“... ეს დიდი უბედურება არ არის ჩვენთვის, მაგრამ მაინც სასურველია, რომ შესწორდეს...

ასე რომ, ამ სიტყვების შესახებ (ჯამე, ჯამი, ჯამაათი, ჯამაგირი, ჩემოდანი, პიჟამა) შეგვიძლია ვთქვათ, რომ არცერთი არის ქართული და არც დანარჩენი - ევროპუ-რუსული ყველა „ბედკრული არაბულის შვილები“ არიან...

ასო-ბგერა „ჟ“- ს შესახებ

...ადრეც ვფიქრობდი ამაზე და ერთხელ ფეისბუქშიც გამოვაქვეყნე მოსაზრება იმის შესახებ, რომ ბგერა „ჟ“ ოდესღაც არ გვქონდა ჩვენ... მსგავსი მოვლენები - ამა თუ იმ ბგერის არქონა - თითქმის ყველა ენაში შეინიშნება და არც ქართულისთვის იქნებოდა უცნაური ასეთი ბგერის არარსებობა.

ეს იყო ვარაუდი და ემყარებოდა ძირითადად „ვეფხისტყაოსანს“ და „ვისრამიანს“, სადაც „ჟ“ გვხვდება მხოლოდ 11 სიტყვაში, რომელთაგან უმეტესი სხვა ენებიდან არის შემოტანილი... დიახ. ეს იყო ვარაუდი „და აწ დამტკიცებულად გეტყვით“, რომ ჩემი ვარაუდი სიმართლეს შეესაბამება...

სანამ კონკრეტულ მაგალითებზე ვილაპარაკებ, უნდა გითხრათ, რომ ეს ბგერა “ჟ“ ძალიან ორგანული და აუცილებელი აკუსტიკური ელემენტია სპარსულისა და სომხურისთვის (ეს ენები ისეთივე „ძმები“ არიან, როგორც ქართული და მეგრულია); უფრო მეტიც, თუ სიტყვაში ეს ბგერა ურევია, სპარსულენოვანი ხალხი დარწმუნებულია, რომ ეს ნამდვილად მათი სიტყვაა მაშინ, როცა თანამედროვე სპარსულის 80% არაბული ლექსიკითაა გაჯერებული...

ახლა ჩვენს (ჰ)აგიოგრაფიას მივხედოთ:

„შუშანიკში“ არის ერთადერთი სიტყვა „ჟამი“, რომელიც შეიცავს ხსენებულ ასო-ბგერას; ასეთი სულ 13 შემთხვევაა: ჟამი (2), ჟამთა(1), ჟამსა (3), ჟამამდე (1), უჟამოდ (1) რაჟამს (5)

„აბოსთან“ (რომელიც უფრო დიდი ტექსტია) ასეთი ვითარებაა: გვაქვს მხოლოდ სიტყვა „ჟამი“, სადაც ფიგურირებს ასო-ბგერა „ჟ“ და არის ამ ასოს გამოყენების 28 შემთხვევა, ოღნდ ეს „ჟამი“ უკვე მეტი ფორმებითაა წარმოდგენილი და „შუშანიკესეულ“ ვარიანტებს ემატება თითო შემთხვევა ასეთი სიტყვებისა: ჟამისათვისცა, ჟამისათა, ჟამად-ჟამად, ჟამადმდე, მყოვარ-ჟამ....

და ყველაზე უფრო საინტერესო არის ის, რომ არც „შუშანიკი“ და არც „აბო“ არ იცნობენ ისეთ ორგანულ  ქართულ სიტყვას, როგორიც გახლავთ „დრო“.

აქედან გამომდინარე შეიძლება არსებობდეს სამი ვარაუდი: 1) ან არ არსებობდა ქართულში ეს სიტყვა მე-10 საუკუნემდე ან 2) პრინციპულად არ იყენებდნენ მას იაკობ ცურტაველი და იოანე საბანისძე ან 3) მე-8 საუკუნის შემდეგ შემოვიდა ქართულში ეს სიტყვა... იგულისხმება „დრო“

რატომ მე-10 საუკუნემდე? იმიტომ, რომ „გრიგოლ ხანძთელში“ უკვე გვხვდება სიტყვა „დრო“ (სამჯერ);

რაც შეეხება „ჟ“-ს, გიორგი მერჩულე 201-ჯერ იყენებს მას უკვე ხსენებული „ჟამის“ ვარიაციებით და აქვე შემოაქვს სხვა (ნამდვილად არაქართული) სიტყვა, რომელიც შეიცავს „ჟ“-ს... ეს გახლავთ პატიჟი..

მე უკვე „დამტკიცებულად“ ვამბობ, რომ „ჟ“ არის ჩვენი „გერი შვილი“, რასაც კიდევ ერთი ფაქტი ამტკიცებს: ჩემს უნივერსალურ ენციკლოპედიურ ლექსიკონში, სადაც 90 ათასამდე სიტყვაა თავმოყრილი (პირველ გამოცემაზეა ლაპარაკი), ყველაზე ცოტა სიტყვა სწორედ „ჟ“-ზე იწყება - 351 

* * *

მე ჩემი აზრი მოგახსენეთ, ახლა თქვენ იფიქრეთ, თუ ამის სურვილი გექნებათ - გავუმჟღავნოთ მას თუ არა, რომ ჩვენი ღვიძლი შვილი არ არის და ამით გული ვატკინოთ ისეთ სიტყვებს, როგორიცაა: ჟრუანტელი, ჟუნჟრუკო, ჟუჟუნა და ა.შ.