ფანტასტიური ლიმონათი

...60-70-იან წლებში ვინც თბილისის მოზარდ მაყურებელთა თეატრის სპექტაკლებს ესწრებოდა, ემახსოვრება ვანიონ დარასელის პიესის ("კიკვიძე") მიხედვით დადგმული სპექტაკლი... მე იქიდან ერთი პერსონაჟიც დამამახსოვრდა, პატარა უკრაინელი ბიჭი, რომელიც სულ იმას გაიძახოდა - ლომონათი მაგარი დასალევიაო, მაგრამ როცა კიკვიძემ ჰკითხა - როდის დალიეო? -, უპასუხა: არ დამილევია,
სხვებმა მიამბეს, რომ მაგარიაო...

ჩვენც ასე ვიყავით, ფეხბურთს რომ ვთამაშობდით, ერთმანეთს სულ პელე-გარინჩას ვეძახდით, არადა, არცერთი მათგანი არავის თვალით არ ჰყავდა ნანახი, მხოლოდ გაგონილი გვქონდა უფროსებისგან მათი არსებობის შესახებ, თუმცა იმ უფროსებსაც მხოლოდ გაგონილი ჰქონდათ... აბა, სად უნდა ენახათ?! - ტელევიზიაში მათ არ აჩვენებდნენ და ავლაბარში მოსვლას და ჩვენთან თამაშის სურვილს ნამდვილად არ ამჟღავნებდნენ არც პელე და არც გარინჩა... მართალია, 1966 წელს "დაგვალევინეს ლიმონათი" - ინგლისის მსოფლიო ჩემპიონატიდან პირველი რეპორტაჟები განხორციელდა და ვნახეთ, როგორ გაიტანეს ბულგარელების კარში პელემ და გარინჩამ თითო გოლი, მაგრამ მანამდე ნამდვილად არ გვყავდა ისინი ნანახა, თუმცა არც მის შემდეგ, 1970 წლამდე არ გამოჩენილან ისინი ჩვენს ტელეეკრანებზე.... 1970 წელს კი ვნახეთ პელე მთელი თავისი ბრწყინვალებით მექსიკის მსოფლიო ჩემპიონატზე... გარინჩას იმ დროს უკვე დანებებული ჰქონდა თავი და აღარსად თამაშობდა... ჰოდა, ახლა, ეს ვიდეო რომ ვიპოვე, ავისრულე ბავშვობის ოცნება და ვნახე ბოლოსდაბოლოს გარინჩას თამაში, მაგრამ რად გინდა რა?! - ახლა მე მაქვს დანებებული თავი და აღარ ვთამაშობ)))) ერთი სიტყვით ერთმანეთს ავცდით დროში... ისე კი უნდა გითხრათ, რომ 60-იან წლებში ჩვენს მაღაზიაში ფანტასტიური ლიმონათი იყიდებოდა... მაგალითად, წითელი ფერის "კრუშონი" (ასე ვეძახდით) - 20 კაპიკი და მაგის ჯანი!

http://www.youtube.com/watch?v=Od6KVVCScto

საით მივდივართ?!

არსებობს ძალიან კარგი ელექტრონული ლექსიკონი, რომელიც პირადად მე დიდ დახმარებას მიწევს მუშაობისას.
http://ena.ge/explanatory-online
მაგრამ არანაირად არ მომწონს სახელი იმ დაწესებულებისა, რომელიც ხსენებულ ლექსიკონს ქმნის - "ენის მოდელირების ასოციაცია"; არათუ არ მომწონს, არც მესმის - რა იგულისხმება ენის "მოდელირებაში"?!
ამ ელექტრონული ლექსიკონის თავფურცელის პირველივე წინადადება კი ძალიან სახიფათო და შემაშფოთებელ მოვლენას წარმოაჩენს. თვალსაჩინოებისთვის ეს შესავალი ნაწილი ლექსიკონისა გამოსახულებად ვაქციე, სადაც არაქართული სიტყვები წითლად აღვნიშნე და აღმოჩნდა, რომ ერთ წინადადებაში, სადაც 22 ენობრივი ერთეულია, 6 გახლავთ საკუთარი სახელი ან ნაცვალსახელი თუ კავშირი:
არნოლდ (1), ჩიქობავა (2), შოთა (3), რუსთაველი (4), და (5), იგი (6)... ცხადია, ჩამოთვლილ სიტყვებს უცხოური ერთეულებით ვერ ჩაანაცვლებდნენ.
დარჩენილი 16 სიტყვიდან კი მხოლოდ შვიდია ქართულია და ცხრა -  არაქართული.
* * *
მე ძალიან კარგად მესმის, რომ ბევრი სიტყვა უკვე ისე დამკვიდრდა ქართულ ენაში (...და არა მარტო ქართულში), რომ მათ გარეშე აზრის სრულყოფილად გადმოცემა თითქმის შეუძლებელია (ლექსიკონი, პროექტი, ინსტიტუტი და ა.შ.). მაგრამ მაინც... ეს შეფარდება - ცხრა უცხოური და შვიდი ქართული - უკვე ძალიან სახიფათო მოვლენაა...

არანაირ საყვედურს არ ვამბობ იმ ადამიანების მიმართ, ვისაც, საჭიროებისამებრ თუ კეკლუცობისამებრ, უყვარს და უხდება ე.წ. "პროგრესისასკენ მიმავალ გზაზე" ცხოვრების შესაბამისი თავისებურების დამკვიდრება თუნდაც მეტყველებისას და ვიმედოვნებ, რომ ოდესმე ისინიც იგრძნობენ ავისმომასწავებელი  საფრთხის მოახლოებას.... უბრალოდ ვსვამ კითხვას - საით მივდივართ და იქ, "სადღაც" მისვლის შემდეგ რომელ "მოდელირებულ" ენაზე დაველაპარაკებით ერთმანეთს... უფრო სწორად - ჩვენი შთამომავლები რომელ "მოდელირებულ" ენაზე ისაუბრებენ ერთმანეთთან?! ჩვენ ჯერჯერობით, როგორც ხედავთ, საუბრისას "შვიდ-მეთექვსმეტედ" ქართულს მაინც ვიყენებთ...

პატარა (დიდაქტიკურ-ჰარმონიული) მოგონება

სადღაც მეორე კურსზე ვიყავი, ალბათ, და ჩვენი კათედრის გამგემ, დავით კობიძემ (ფოტოზე - დავით კობიძე), რომელიც კლასიკურ სპარსულ ტექსტებს გვაკითხებდა და გვასწავლიდა, შეიტყო, რომ თარგმნის სურვილი გამჩენოდა და რომ მიმატანინა ერთი ფარატინა 12-ფურცლიანი რვეული და პირველივე თარგმანის ორი სტრიქონი რომ წაიკითხა, მითხრა ის, რაც მთელი შემდგომი საქმიანობის საფუძველი გახდა. 

იქ ეწერა:

ჩვენს გაჩენამდე ქვეყნად იყო ბევრი დღე-ღამე,

დიდხანს აკეთა ამ სამყარომ თავისი საქმე.

ბატონმა დავითმა დაახლოებით ასე მითხრა: 

"ღამე" და "საქმე" კი მთავრდება ერთსა და იმავე მარცვალზე (-მე), მაგრამ რითმის კეთილხმოვანებას აქ მაინც "ქ" ბგერა განსაზღვრავს და "ღამე-საქმე" ერთმანეთს არამუსიკალურად ერითმებაო...

შარშან ეს რობაი ხელახლა რომ ვთარგმნე კრებულისთვის, ეშმაკობას მივმართე - სარითმო ერთეულის შემდეგ ყურადღების გასანელებლად რედიფი (ყველგან განმეორებადი სიტყვა) "ყოფილა" ჩავსვი, ხოლო "ქ"-ს ეფექტის გასანეიტრალებლად ბოლოში "-ც" ნაწილაკი დავურთე... ის ღამე-საქმე სარითმო ერთეულები ამით მოვიყვანე ჰარმონიაში, ყოველ შემთხვევაში "ქ" უკვე ძალიან აღარ ხვდება ყურს.

აქ ჩვენს  მოსვლამდე დღეც იყო და ღამეც ყოფილა,

ამ ცისქვეშეთში, მგონი, რაღაც საქმეც ყოფილა;

ჩვენს ფეხქვეშ მიწა ლამაზმანის თვალებს მაგონებს,

აქ რომ იყო და, ალბათ, სხვაგან სადმეც ყოფილა.