მთარგმნელის მონოლოგი

  "მონოლოგი", რა თქმა უნდა. თეატრალური ხელოვნების ცნებაა დ ავტორი განცდების ხმამაღლა წარმოთქმას გულისხმობს, ეს კი აბსოლუტური პირობითობაა და მხოლოდ სცენაზე შეიძლება მოხდეს, რადგან ცხოვრებაში (ახლა რომ "რეალი" დაერქვა ინტერნეტის გამოისობით.... მოიცადეთ, ფრჩხილებიდან ნუ გახვალთ.... "რეალური" შემოკლდა და "რეალად" იქცა და "რეალ"-ის ანუ "სამეფოს" ომონიმი გახდა.... უცნაურია, არა?! - ასეთია მთარგმნელის ბედი - სიტყვას თუ არ გამოეკიდა და არ გამოიკვლია, ვერ მოისვენებს)  

  ჰოდა, იმას ვამბობდი - ცხოვრებაში ვინმემ მონოლოგების წარმოთქმა რომ დაიწყოს ქუჩაში თუ ტრანსპორტში, ხომ შეხედავენ მას (რბილად რომ ვთქვათ) ირონიულად? არადა, სცენაზე წარმოთქმულ "ხმამაღალ ფიქრს" არავინ მიიჩნევს შეურაცხადობად.... ასე რომ, ჩემს სათქმელს მონოლოგს ვერ დავარქმევდი, ეს უფრო აღსარებაა, მრავალი წლის განმავლობაში პრაქტიკული მთარგმნელობითი მუშაობის პარალელურად ნაფიქრალი.

    თუმცა რა მნიშვნელობა აქვს - მონოლოგია თუ აღსარება - ერთი თეატრში სრულდება, მეორე ტაძარში, მე კი კომპიუტერთან ვზივარ და "ვაკაკუნებ" და ვფიქრობ იმაზე, რით დავაინტერესო ამ სტრიქონების მკითხველი.... 

   * * *

   "თარჯომან" არაბული სიტყვაა და იგივე მნიშვნელობა აქვს, რაც გაქართულებულ "თარჯიმანს", გვაქვს მეორე სიტყვაც - "მთარგმნელი" და ყველას კარგად მოეხსენება, რა განსხვავებაც არის მათ შორის... მაგრამ აბა, ამაზე თუ გიფიქრიათ: 

    "თარჯიმანი" ენათა შორის ზეპირად დასაქმებულ ადამიანს ნიშნავს, "მთარგმნელი" წერილობით იღწვის ენებს შორის და თანაც ლიტერატურული განხრით, მათ შორის არის კიდევ ერთი სხვაობა - პირველში ძირია "თარჯ", მეორეში - "თარგ"... ფონეტიკური მოვლენაა თითქოს "ჯ" გადაიქცა "გ"-დ, მაგრამ იქნებ სხვა ფაქტთან გვაქვს საქმე? იქნებ სიტყვა "თარგ"-ზე დაშენდა  "მთარგმნელი" და არა "თარჯ"-ზე? მით უმეტეს, რომ არსებოს კიდევ ასეთი სიტყვა "თარჯრბენი", რაც წინაღობათა გადალახვას,  ერთი პოზოციიდან მეორეში გადასვლას გულისხმობს..... იგივეს აკეთებს "თარჯიმანიც" - ადამიანებს ეხმარება ენობრივი ბარიერის დაძლევაში, ერთი ენა გადააქვს მაორეში..... აი, მთარგმნელი კი სხვა ენის წერილობით დოკუმენტებს თავისი ენის "თარგ"-ზე ჭრის და კერავს.... ხომ არის სხვაობა "თარჯ"-სა და "თარგ"-ს შორის? 

    მართალი გითხრათ, ზემოთმოტანილი აბზაცი უფრო ეტიმოლოგიური ხასიათის ნაშრომისთვისაა გამოსადეგი, მაგრამ იმიტომ გავამახვილე ყურადღება ამ საკითზე, რომ ვთქვა:

   მთარგმნელის საქმიანობა დაკავშირებულია სიტყვასთან, მის წარმომავლობასთან და საერთოდ არსებობასთან. მთარგმნელმა ყველაფერი უნდა იცოდეს "სიტყვის" შესახებ!

   მხატვარს აქვს ფერი, კომპოზიტორის - ბგერა, პოეტს - განცდა, მთარგმნელს კი - სიტყვა.

   შეგვიძლია შევქმნათ ფორმულაც - თარგმნა არის "სიტყვის მოძებნის ნიჭი"; ვინც არ იცის "ბევრი სიტყვა" მშობლიური ენისა, სჯობს არ მოკიდოს თარგმნას ხელი.... დამარცხდება!

   * * *

   ახლა გადავიკითხე ის, რაც ზემოთ დავწერე და მოვიწყინე, რადგან თეორიული მსჯელობა არც ჩემი მიყვარს და არც სხვისი, ყოველთვის ვცდილობ პრაქტიკული საქმიანობით გამოვხატო ჩემი უნარი (თუკი ის საერთოდ გამაჩნია.... ეს უკვე სხვამ განსაჯოს); ერთი კი ვიფიქრე, წავშლი თეორიულ შესავალს და პირდაპირ კონკრეტული ნიმუშებით დავიწყებ-მეთქი, მაგრამ დამენანა ამდენი "ნაკაკუნების" განადგურება..... იყოს, იქნება რამე ჭკვიანური არის კიდეც მასში; ახლა აღარც ქაღალდის პრობლემაა და აღარც ასოთამწყობის, აკაკუნე რამდენიც გინდა, ამით არავინ გაღარიბდება, გამდიდრებისა კი რა მოგახსენოთ.

   

     გადავიდეთ მთარგმნელის საქმიანობის პრაქტიკულ მხარეზე. 

   არის ხოლმე შემთხვევბი, როცა ყველა სიტყვა უცხო ენისა ცნობილია, აზრი კი ვერ გამოგაქვს... მით უმეტეს უცნაური სიტუაცია იქმნება, როცა უცხოურ ფრაზებში ე.წ. "საერთაშორისო ლექსიკა" ფიგურირებს და გაქვს უფლება პირდაპირ გადმოიტანო, თარგმნა არც კი სჭირდება, მაგალითად: არის სათარგმნელ ტექსტში "специфика.-specificity" დაწერე ქართულად "სპეციფიკა". ყველა გაიგებს და ბევრს არავის გაუჩნდება სურვილი, რომ იქ "თავისებურება" ეწეროს.... არის перспектива-perspective დაწერე "პერსპექტივა" და არანაირი პრობლემა არ იქნება..... თუმცა ყოველთვის ასე არ ხდება.... აი, შექსპირის 24–ე სონეტის პირველი სტროფი:

Mine eye hath played the painter and hath steeled,

Thy beauty's form in table of my heart;

My body is the frame wherein 'tis held,

And perspective it is best painter's art.

აი მისი რუსული თარგმანი:

Мой глаз гравером стал и образ твой

Запечатлел в моей груди правдиво.

С тех пор служу я рамою живой,

А лучшее в искусстве - перспектива.

    სიტყვა "პერსპექტივა" თანამედროვე გაგებით "მომავალს, მერმისის შესაძლო ვარიანტს" გულისსმობს.... ახლა ვთარგმნოთ ეს სტრიქონები სიტყვასიტყვით:

"ჩემმა თვალმა მხატვრობა ითამაშა და დააჭედა (გამოაწრთო)

სილამაზის ფორმები ჩემი გულის დაფაზე;

ჩემი სხეული კი არის ჩარჩო, სადაც ის (ნახატი) კიდია,

და პერსპექტივა არის მხატვრის საუკეთესო ხელოვნება.

      გაიგეთ რამე? 

   რა შუაშია სილამაზის მეტაფორული დაფიქსირება გულის დაფაზე (ფიცარზე) და მხატვრის ხელოვნების პერსპექტივა (მომავალი)?

     რუსულ ვარიანტშიც ნაკლებად შეიძლება რამე გაიგო.... ჯერ ერთი "მხატვარი" რატომ გახდა  "гравер"? კარგი, ამას თავი დავამებოთ – "ნახატისთვის მე ცოცხალ ჩარჩოდ ვიქეცი"–ო და ხელოვნებაში ეს საუკეთესო პერსპექტივა ყოფილა–ო ...ჩარჩოდ ყოფნა? 

    ეს ის სიტუაციაა, როცა ყველაფერი გესმის თითქოს, მაგრამ სიტყვა "პერსპექტივას" ვერაფრით ვერ უძებნი სათანადო ადგილს... ასეთ "ჩაკეტილ გვირაბში" შეიძლება სინათლის სხივი გამოჩნდეს, თუ არ დაიზარებ და კიდევ ერთხელ გადაქექავ ლექსიკონებს (ვინც ახლა პოპულარული "გუგლის" ლექსიკონით ისარგებლებს, "სხივს" იქ ვერ ნახავს (ქართ. – "პერსპექტივა", რუს. перспектива, виды на будуще)... ამიტომაც უნდა გააგრძელოთ ძებნა, ნებისმიერ სიტყვას რამდენიმე ვარიანტი შეიძლება ჰქონდეს, სიტყვა ქანდაკებად უნდა აქციოთ და ყველა მხრიდან შეძლოთ მისი დანახვა და ეგებ მაშინ სადმე რამე ახალი ნიუანსი გამოჩნდეს, რაც "გვირაბის" ბოლოში სინათლედ იქცევა.... ასე და ამრიგად შეიძლება მივაგნოთ, რომ ხელოვნების სპეციფიური ტერმინოლოგიით "პერსპექტივა" მხატვრობაში ნიშნავს ამას – Perspective (graphical), representing the effects of visual perspective in graphic arts – ანუ ჩვენებურად რომ ვთქვათ – "ნახატს შორიდან უნდა უყურო, თუ გინდა, რომ კარგად დაინახო ყველაფერი".... აგაშენა ღმერთმა! – ცნება "მომავალი" არ გამოგვადგა, სამაგიეროდ გამოჩნდა "შორს" გამოჩნდა ჩანასახი მომავალი თარგმანისა და დადგა დრო, რომ მთარგმნელი–ენათმეცნიერი გადაიქცეს მთარგმნელ–პოეტად და ისე თქვას სათქმელი, რომელიც გასაგები და მოსაწონი იქნება მისი თანამემულეებისათვის.... აქვე ერთ პატარა თეორიულ "ოპუსსაც" ჩავურთავ და მერე ისევ "პოეზიას" დავუბრუნდები:

    თარგმანი იქმნება იმ მკითხველისთვის, რომელიც მთარგმნელის ეპოქაში ცხოვრობს და თარგმანით დაკავებული ადამიანი ვალდებულია  მისი თანამედროვე მკითხველისთვის მისაღებ ენაზე წეროს. თუ იგი ბრმად დაემორჩილება ორიგინალის აზრს, ლექსიკას თუ სტილს და ეცდება მაქსიმალურად ზუსტად დაიცვას დედნის თავისებურებები, მაშინ იგი დარჩება ლინტვისტის პოზიციაზე და ვერასოდეს შექმნის მისი მშობლიური ენის საკადრის ლიტერატურულ ნაწარმოებს (თუ ძალიან ჩავხლართე, მაპატიეთ... აკი გითხარით, თეორიტიკოსი არ ვარ–მეთქი).

    ახლა ისევ ჩვენს "პერსპექტივას" დავუბრუნდეთ:

    მაშ, სიტყვა "შორი", რაც დისტანციის, ინტერვალის, მანძილის დაცვას გულისხმობს მაყურებელსა და ნახატს შორის.... "შორი" მოკლე სიტყვაა, 14 მარცვლიანი ლექსის მესამე, 5–მარცვლიან მუხლში კიდევ სამმარცვლიან სიტყვას მოითხოვს და მუხლი "გადატყდება", მით უარეს თუ მას მიცემით ბრუნვაში ჩასვამ (შორს დადგე.... შორს დაინახო.....); რამე თანდებული რომ დავურთოთ – "შორიდან.... არქაული შორითგან? ან ბოლოსართი – "შორეული?" – მაინც ტყდება მუხლი, რაღაც ერთმარცვლიანს ითხოვს.... "და.... რომ.... თუნდ..... ვით....."

    თუნდ შორითგანვე  დაინახო დასანახავი

    ვით შორეული  ნახატია წარმოჩენილი....

    რაღაც იმედი თითქოს ისახება, რომ ამ გვირაბიდან მშვიდობით გავალთ სამშვიდო-ბოზე, მაგრამ არც ის უნდა დავივიწყოთ, რომ რითმაა შესაქმნელი და თანაც ლამაზი რითმა, მე არ მიყვარს რაღაც მინიშნება რითმისა, მხოლოდ ხმოვნებით აგებული.... 

     მოგეხსენებათ, ქართულ სიტყვაში მახვილი პრაქტიკულად არანაირ როლს არ თამაშ-ობს (განსხვავებით ინდოევოპული ენებისგან), სამაგიეროდ "ღერძი" სარითმო ერთეულისა არის ერთი რომელიმე კონკრეტული თანხმოვანი.... 

      შეყვარება–შეთანხმება..... ამორძალი–ამონალი..... ყვარყვარე–დამხმარე..... ესენი ჩემთ-ვის არა არის კარგი რითმები, მეტსაც ვიტყვი, ეს საერთოდ არ არის რითმა მიხედავად იმისა, რომ არის აბსოლუტური იდენტურობა ხმოვნებისა და თანხმოვანთა ნაწილიც მეორდება სიტყვებში.... 

     "შეყვარება"–ში საყრდენია ბგერა "ყ", რაც არ გვხვდება "შეთანხმება"–ში. "ამორძალს" აუცილებლად "ძ" სჭირდება თავის მეწყვილეში, ყვარყვარეს კი ცენტრალური "რ"....

     

    დიახ.... ეს ყველაფერიც უნდა იცოდეს მთარგმნელმა! უფრო სწორად უნდა გრძნობდეს, სიტყვის განცდის უნარი უნდა გააჩნდეს! ეს გახლავთ მისი ნიჭი!

    ის ჩვენი ცოდვით საცსე "Perspective" კი კვლავ გაჩხერილია გვირაბში რელსებიდან გადმოსული მატარებელივით....

    "ისე კი საინტერესოა – ასეთმა დიდებულმა პოეტმა, როგორიც მარშაკია, რატომ დააკნინა მხატვარი, როგორც ხელოვანი, და გრავიორად აქცია..... არის აქ რამე "ძაღლის თავი" ჩამარხული?!  არის, როგორც ჩანს.... შექსპირის მთავარი კოზირი პარადოქსული აზროვნება და ერთგვარი ირონიაა საკუთარი თავის მიმართ.... ალბათ, მარშაკმა ამ ინტონაციას გაუსვა ხაზი.... ჩვენ რა შეგვიძლია გავაკეთოთ? ქართულში არის ასეთი ირონია – ის ხელოვანი კი არა, ხელოსანიაო..... ხატვა მისთვის ხელოვნება კი არა ხელობაა!

   ხელობაო და.... სადღაც ქვესკნელიდან თითქოს მაცოცხლებელმა შადრევანმა ამოხეთქა (აბა, რა იქნება, ამდენი ხანია გვირაბში ვართ გაჭედილები და მოგვწყურდა კიდეც....) ამოხეთქა და რამ ამოხეთქა!.....

    შორსმხედველობა!!!!

    ფანტასტიური სიტყვაა მოცემული ჩიხიდან თავის დასაღწევად – ერითმება "ხელობას" (თავის საყრდენი "ხ"–თი), ხუთმარცვლიანია და მუხლს მთლიანად ავსებს..... ცნება "შორი" ფიგურირებს.... მეტი რა გინდა? არაფერი.... ახლა ავაწყოთ მთელი სტროფი....

    * * *

    აი, ალბათ, დაახლოებით ასეთი აზრები მიტრიელებდა თავში ამ 5–6 წლის წინ, როცა აქტიურად ვთარგმნიდი სონეტებს.... საბოლოო ჯამში თარგმანი ასეთი გამოვიდა:

    რადგან ჩემს თვალებს შენს სახესთან უყვართ თამაში,

    რადგან მისდევენ გულზე შენი ხატვის ხელობას,

    მკერდის ჩარჩოში შენს მშვენებას ვსვამ და ამაში

    ვაქსოვ მხატვრობის უნარსა და შორსმხედველობას.

    რადგან ხელოვანს თავად მისი ქმნილება ამხელს,

    მინდა შენც ნახო, მინდა მითხრა ნახატს ჰქვია რა...

    და სახელოსნოს, სადაც ვხედავ მხოლოდ შენს სახეს,

    შენი თვალებით გავანათებ, სარკმლით კი არა.

    და მაშინ ნახავ, რომ სიკეთეს ვპოვებთ თვალებით:

    რომ ჩემი მზერა შენ დაგხატავს, შენი მზერა კი

    ჩემს სიცოცხლეში შემოსვლით და შემობრძანებით

    დამაიმედებს, რომ ნათდება გულის სენაკი.

    თვალი თვალს ხედავს და სიკეთით ხარობს ეგება, 

    შენს გულს კი ამის არაფერი არ გაეგება. 

        გამოვედით გვირაბიდან!

    ღმერთმა ყველას სიკეთე და გახარება მოგცეთ, ყველა გვირაბიდან გამოსავალი გე-პოვნოთ, თუმცა ხანდახან "გვირაბში" გაჭედვაც სასარგებლო რამ არის.... ფიქრს გაიძულებს!

ტანსაცმლიანი გიჟი

(2010 წელი) ჩემს შვილიშვილს (ბატონ დავითს) ვეუბნები – "ტანსაცმლიანი გიჟი ხარ–მეთქი"

"დიჟი, შენი დოდოა"–ო – მპასუხობს (მისი ვარაუდით, "ჩემი დოდო" იგივე ჩემი ცოლი ნატალიაა).

საერთოდ ასე მეტყველებს: გიჟი – დიჟი, გოგო – დოდო, მიყურე – მიტურე, ქუჩა – თუჩა და ა.შ.

ჰოდა, ამასწინათ ვეძახი ძილის წინ: "ტანსაცმლიანი დიჟი ხარ!"

პასუხი არ არის....ისევ ვეძახი, ისევ არაფერი ისმის.....

ორი წუთის შემდეგ შემოდის ჩემთან:

– "აბა, მიტურე, მიტურე!"; ვუტურებ და ვხედავ – მთლად შიშველია;

– "ვაჰ, ეს რა არის, ბიჭო?!"

– "ტანსაცმელები დავიხადე და დიჟი აღარა ვარ!"

* * *

(2013 წლის მინაწერი) ...ნეტავი ტანსაცმელთან დაკავშირებული ეს საშუალება იმ “დიჟებსაც” შველოდეს, კალიებივით რომ შეესივნენ ჩვენს ქვეყანას?!

მედროვეთა გალერეა - 2

...ანუ

შეეცადეთ ყოველთვის დაიცვათ დადგენილი ნორმა!

2004 წელი იყო, გაზაფხული. ერთ ღონისძიებაში ვიღებდი მონაწილეობას, უფრო სწორად – ვესწრებოდი გარკვეული პროფესიული დაინტერესების გამო და ეს არსება პირველად იქ დავინახე, თუმცა–კი ამბო-ბდნენ, რომ სადღაც რაღაცაში მონაწილეობის და თავისი საქმიანობის გამო გარკვეული პოპულარობით სარგებლობსო უკვე....

იმ ღონისძიების შესვენებისას, სად იყო სად არა, მიკროფონებიანი და კა-მერებიანი ადამიანები გამოჩნდნენ და უკვე ხსენებულმა არსებამ ჩემგან პირველი ყურადღება იმით დაიმსახურა, რომ "телевизионщик"–ების გამოჩენაზე ისე გაიფხორა, როგორც ფარშევანგი და, როგორც გაირკვა, მისთვის უკვე ნაცნობი ჟურნალისტების ყურადღება მიიპყრო... მათაც ცნობილი რესპოდენტი არჩიეს ვინმე ახლის გაწვრთნა–გახედვნას და ეს ჩემთვის ახლადშემჩნეული არსება "ძლივს დაითანხმეს" ინტერვიუზე.

და დაიწყო, მაგრამ რა დაიწყო!....

– განათება მარცხნიდან დადგით, აქეთ მეტი თმა მაქვსო...

– კამერა ოდნავ დაბლა დაწიეთ, რომ განსახილველი თემის ამაღლებულობა იგრ-ძნობოდესო

– ამ კაცის ფონზე გადამიღეთო (მაშინდელი "კერპის", რომლის აქტიური მლანძღველ–მაგინებელი სულ მალე თავად გახდა იმ ინტერვიუს გმირი)....

– სიუჟეტის დამონტაჟებას რომ დაიწყებთ, აუცილებლად დამირეკეთ და ტექსტი შემითანხმეთო...

და ასე შემდეგ....

ვიჯექი იმ ღონისძებაზე რეგლამენტით გათვალისწინებული დროის ტყვეობაში და იმას ვნატრობდი, როგორმე მალე დამთავრებულიყო ამ არსების სატელევიზიო კეკლუცობა, თორემ ნამდვილად აღარ დავუცდიდი ღონისძიების გაგრძელებას და სუფთა ჰაერზე გამოვიდოდი სულისხუთვისაგან გადასარჩენად.... გულში კი ამ არსების გინების ისეთი კორიანტელი მქონდა, რომ ნამდვილად მიკვირდა – ეს ჩემი ლიმიტი კახელობისა როგორც იქნა დღეში სამ წუთამდე ჩამოვიყვანე და ეს რა მემართება, რომ უკვე 10–15 წუთია ვერაფრით ჩავახშე–მეთქი ხსენებული კორიანტელი და რატომღაც იმ არალიმიტირებულ "შემკობებში" უფრო მეტად გამოთქმა "შენი ჯიშის ასე და ისე....." ბატონობდა.... და თურმე არცთუ "რატომღაც".

ახლა 2011 წელია და ჩემი ლიმიტი უკვე ორ წუთამდე ჩამოვიყვანე, თუმცა ხანდახან საპრემიო "შემკობები" იჩენს ხოლმე თავს და მას ვერაფრით ვუმკლავდები, რადგან გარემოდან შემოსული გამაღიზიანებელი ფაქტორები "სლიშკომ და იმენა" ამაზრზენია... ამიტომაც ვწყვეტ ახლა წერას და გავდივარ კულისებში, რომ პატივცემული საზოგადოების წინაშე ცუდი არაფერი წამომცდეს იმ უკვე რამდენჯერმე ხსენებული არსების შესახებ, რომელიც 7 წელიწადში ერთხელ მაიძულებს ნორმების დარღვევას.

ღმერთმა გაძლება მოგვცეს ასეთების ხელში!

ერთკვირიანი არდადეგები

   დღეს, 25 თებერვალს (2013 წ), დილით "ფეისბუქში" დავაპირე შესვლა და არ შემიშვეს; დამხვდა ასეთი ტექსტი – დაბლოკილი ხარო 7 დღით – და დასახელებულია მიზეზი: ძალიან ბევრ მოთხოვნებს აგზავნი დამეგობრების თაობაზეო....

    ღმერთი – რჯული! 

    არავისთან არაფერი, ერთი მოთხოვნაც კი არ გამიგზავნია....

    ჩემმა შვილმა მითხრა – ძალიან ბევრ ინფორმაციას აქვეყნებ და იმიტომ "დაგასვენესო" (ალბათ!).

     * * *

     ჰოდა, დავისვენებ... ამ ბლოგისთვის უფრო მეტი დრო დამრჩება.
    არ ვიცი, ვის აინტერესებს და ვის არა, ვის მოსწონს და ვის არა ის, რასაც ვწერ, ჩემთვის ამას დიდი მნიშვნელობა აქვს... ერთად მოვუყრი თავს ყველაფერს, რაც გამიკეთებია... მალე გაზეთ "ფანტაზიის" საუკეთესო წერილების დადებასაც დავიწყებ.... ხალხს უყვარდა ის გაზეთი, მე ასე მახსოვს.

www.cnoribaxcha-vano99.com

 ამასწინათ, "Youtube" –ზე ხეტიალისას, წავაწყდი 1935 წელს გადაღებულ, თუ არ ვცდები, პირველ სომხურ ხმოვან ფილმს, "პეპოს"; მოგეხსენებათ, ეს პიესა თბილისელ დრამატურგს, გაბრიელ სუნდუკიანს ეკუთვნის და მე–19 საუკუნის 60–იანი წლების თბილისის ცხოვრებას ასახავს. დიდი სიამოვნებით ვუყურე, რადგან იქ ბევრი რამ ვნახე კარგად ნაცნობი და ჩემი თბილისიდან აწ უკვე პირწმინდად გამქრალიც და დაკარგულიც, თუმცა ახლა სხვა რამის გამო გამახსენდა ეს ფილმი. იქ არის ასეთი ეპიზოდი: საზამთროს გამყიდველთან რუსი ჩინოვნიკი მიდის მეუღლითურთ და იწყებენ ამორჩევას და ვაჭრობას – Давай за две копейки-ო (არადა "ტრი კაპეიკი" ღირს); გამყიდველი უარზეა, არც გაჭრას თანხმდება... ჩინოვნიკი  უწუნებს საზამთროს – Вообще нет звука–ო; ის (ბემურაზი) კინტო კი უმალ მოსწრებულად პასუხობს – "ტი ჩტო ხოჩიშ, ჩტობი ზა დვე კაპეიკი ტამ დუხოი მუზიკა იგრალ?!"...

   

    ამ ზაფხულს ჩვენს უბანს ვიღაც მეგაფონიანი კომერსანტი შემოეჩვია ("კინტოს და ჩარჩს" როგორ ვაკადრებ?!), დადის, მანქანით, დაატარებს საზამთროს და თან მთელი უბნის გასაგონად, კარგი ნუგზარ ჯუღელივით, კომენტარებს აკეთებს: "ახალ–ახალი საზამთრო პირდაპირ წნორიდან, ნებისმიერის გაჭრაზე... წითელი და ტკბილი ..." ერთი–ორჯერ მანქანის მაგნიტოფონის გამორთვაც დაავიწყდა და სარეკლამო კომენტარს ფონად დაედო ნინო ჩხეიძის მორიგი ჰიტი... აჰა, ეგეც შენ გაჭრილი საზამთროდან წამოსული "დუხოი მუზიკა"! – ასრულდა თუ არა თბილისელი კინტოს ბემურაზობა!  ამ ტექნიკურ პროგრესს სულ რაღაც 140 წელი დასჭირდა (პიესა "პეპოს" გამოქვეყნების წელს ვიღებ საწყისად.... ეს 1870–ში მოხდა).

   ახლა მე ვაკეთებ პროგნოზს, რადგან თავი მაინც იმ კინტო–ყარაჩოღელების შთამომავლად მიმაჩნია და არც მინდა ეს მემკვიდრეობა დავკარგო, რა ვქნა ამ "ევრაპეისკი მენეჯმენტებს" ჯერაც ვერ გავუგე მუღამი. ჰოდა, იმას ვამბობდი: სულ რაღაც 10–15 წელიწადში, საკუთარი კომპიუტერიდან შეხვალთ წნორის რომელიმე ბაღჩის საიტზე (მაგალითად, www.cnoribaxcha-vano99.com), ამოარჩევთა სასურველ საზამთროს გაჭრის, დუხოი მუზიკის და მეგაფონის გარეშე, გადარიცხავთ ფულს და რაღაც ორიოდე საათის განმავლობაში მიიღებთ ბინაზე სასურველ პროდუქტს (ჯერ კახეთში ავტობანი არ არის, როცა იქნება, ერთ საათშიც მიიღებთ).

    არა გჯერათ? 

    ნუ დაიჯერებთ, მე ჩემი ვთქვი და დანარჩენი თქვენ იცით....

    ახლა ერთ ლექსსაც მივაწერ და ამით მოვრჩები:

    წლები გადის... და ეპოქა 

    იცვლის თავის "მუსიკოსს",

    პეპოს ახლა "პიტერ" ჰქვია 

    და რეგინა – რუსიკოს...

    "ჩინოვნიკიც" შევიცვალეთ –

    აღარ ვაცლით რუსს იყოს.... 

    გეი–პარადს მალე ვნახავთ

    უნიფხვო–უტრუსიკოს...

დალაქი თუ სავარცხელი?

    (თარგმანის თეორია და პრაქტიკა)
 
    არ მახსოვს – ვინ და რატომ – მთხოვა პაბლო ნერუდას ერთი სონეტის თარგმნაში დავხმარებოდი... ესპანური არ ვიცი, თუმცა ზოგადად აზრის გაგება ძნელი არ არის... "Google"–ის მთარგმნელიც მოვიშველიე და ასეთი რამ მივიღე:


    Me falta tiempo para celebrar tus cabellos.
    Uno por uno debo contarolos y alabaros:
    Otros amantes quieren vivir con ciertos ojos,
    Yo solo quiero ser tu peluquero.
                                  (პწკარედი)
    მე არ მყოფნის დრო რომ ვიზეიმო შენი თმა,
    (ალბათ, "ვიზეიმო" ანუ აღვფრთოვანდე შენი თმით)
    ერთმანეთის მიყოლებით უნდა დავთვალო და ვეთაყვანო მათ,
    სხვა მიჯნურებს სურთ ხილვა მხოლოდ თვალებით
    მე კი შენი დალაქი მინდა ვიყო.

  ქართულში "პარიკმახერს" ვერ იტყვი, არ არის ჩვენთვის "პოეტური" სიტყვა (შეიძლება ესპანელებისთვის არის, მაგრამ თარგმანი სრულდება ქართველებისთვის და არა ესპანელებისთვის), არც "დალაქი" გამოდგება, რადგან აღმოსავლური ელემენტი ევროპული ენიდან თარგმნილ ლექსში ძალიან ჭრის თვალს და ყურს..... ასე რომ, ლექსის შინაარსიდან გამომდინარე, შეიძლება ე.წ. ლირიული გმირი შეედაროს "სავარცხელს", მთავარი აქ ისაა, რომ ამ გმირს სურს ყოველი ღერის შეგრძნება და მოფერება.... (რასაც სავარცხელი ნამდვილად უკეთ შეძლებს, ვიდრე პარიკმახერი).

    შედეგად ვიღებთ ამას:
    არ მინდა ვთვლიდე, ერთად შეკრულ, მე შენს ნაწნავებს,
    თითო ღერს დავთვლი და ზეიმად ჩავთვლი ამ წამებს;
    სხვას ეგებ შენი მზერა ხიბლავს და ეს აწამებს,
    მე კი მსურს შენს თმებს სულ ვეფერო სავარცხელივით.

იანვარი, 2012 წ

P.S. 2013 წლის მინაწერი:

არ ვიცი, რამდენად იცნობდა ჩილელი პაბლო ნერუდა აღმოსავლურ პოეზიას, მაგრამ ომარ ხიამს მიაწერენ ასეთ რობაის.... ზოგადი მსგავსება შეინიშნება:

     ვარდივით სატრფოს ტრფიალი და ბედნიერება
     მოვა, თუ ბევრჯერ აიტანე ეკლის ძგერება;
     თვით სავარცხელიც სანამ ასად არ დაისერა,
     მანამ ვერ შეძლო ლამაზმანის თმის მოფერება.

არა, ოკუპანტებს! – ბროდს(ც)კისტურად

     (თარგმანის თეორია და პრაქტიკა)
 
    დღეს (25.02.2012 წ) წუთით მომიხდა ერთი ჩვენი სატელევიზიო არხის თვალყურის დევნება, სადაც მიმდინარე მოვლენებს აშუქებდნენ და გადავწყვიტე მე, როგორც მეტნაკლებად პროფესიონალმა მთარგმნელმა, უანგარო წვლილი შევიტანო (ჩემთვის უკვე მეორე!) "ნათელი მომავლის" მშენებლობის საქმეში და ქართულად ვთარგმნო ტექსტი იმ სიმღერისა, რომელიც ჩემთვის ნაცნობ ყველა დროსა და ეპოქაში უზუსტესად შეესაბამება (კომუნისტურ თუ დემოკრატიულ – ორევე ერთნაირი ფიზიოლოგიური ნარჩენია!)  დიად საქმეთა მკეთებელ–მშენებელთა ღვაწლს, ანუ:

   Широка страна моя родная,

   Много в ней лесов полей и рек,

   Я другой такой страны не знаю, 

   Где так вольно дышет человек.

   დიახ, მე, როგორც ძველი თაობის მთარგმნელი და შესანიშნავად მცოდნე იმ პათოსისა, რაც ხსენებულ სტრიქონებშია ჩაქსოვილი, ვიწყებ თარგმნას, რათა ეს საქმე ბროდსკის პოეზიაზე გადარეულ გოგო–ბიჭებს არ ჩაუგდონ ხელში ("ბროცკი" კი არა, ბროდსკი!...."ბროცკი" ვაშლია, ბროდსკი კიდევ - პოეტი, რომელიც მხოლოდ იმიტომ "ესმის" ახლანდელ  თაობას – მათში მცირეოდენი გამონაკლისით –, რომ ეს პატივცემული იოსები  Широка страна–ს კატეგორიულად გაემიჯნა, თორემ თავად პოეზია ამ ემიგრანტისა ხსენებულ თაობას – მათში მცირეოდენი გამონაკლისით –  ნამდვილად "ბროცკის" დონეზე გაეგებათ და ესაჭიროებათ).
 

   ჰოდა, ვთარგმნე:

    

   ამ ჩემს ლამაზ სამშობლო მხარეში

   იყიდება მთა და ტყე და ზღვა!

   აქ ხომ სუნთქავს კაცი თავისუფლად,

   საცხოვრებლად არ სურს მხარე სხვა!

   შენიშვნები:
ა) "Широка"–ს ნაცვლად "ლამაზი" იმიტომ ჩავწერე, რომ ბოლო დროს ცოტა ჩამოიფერთხა ტერიტორიულად ჩვენი სამშობლო (საქართველო), მაგრამ არა უშავს, "ლამაზები" ხომ მუდამ ვიყავით და ვიქნებით ჩრდილოელი მეზობლის ჯინაზე (...რომელიც მალე უმეზობლოდ დარჩება, ერთი ცნობილი ჰიმნის თანახმად... სხვათა შორის, იმ ჰიმნში არაა დაზუსტებული, თუ რატომ დარჩება ის უმეზობლოდ – თავად გაქრება თუ ჩვენ გაგვაქრობს?! – და სწორედ აქაა სასიმღერო ტექსტების შექმნა–თარგმნის პროფესიონალიზმი საჭირო, რათა მსგავსი საჩოთირო გაუგებრობა არ წარმოიშვას.... აკი, გითხარით – "ბროცკისტები" დომინირებენ ახლა და არა ბროდსკისტები).
ბ) თარგმანი თავის ეპოქის შვილია და ამიტომაც, კომენტარის სახით, მეორე სტრიქონი გადავაკეთე და პიბლიცისტური ჟღერაბოდა მივანიჭე – "იყიდება მთა და ტყე და ზღვა" – დიახ, იყიდება! სხვა დანარჩენი კი დავტოვე უცვლელად, რადგან ახლაც, აქაც, უკვე ცხადად ოკუპირებულ ქვეყანაში ყველაფერი ისევეა "თავისუფალი სუნთქვით... საუკეთესო საცხოვრებელი პირობებით და ა.შ.", როგორც Широка страна-ში იყო... ერთი განსხვავებით – აქ ყველაფერი იყიდება!... ოკუპანტსაც კი მიჰყიდიან, თუ კარგად გადაიხდის....

თებერვალი, 2012 წელი

ოჰ, რა ქალი იქნებოდი!....

 გუშინ მთელი საღამო იმერეთის შესახებ ვაგროვებდი მასალებს, ვსაუბრობდი ტელეფონით, ვჩიჩქნიდი ენციკლოპედიებს.... რომ დავიღალე, ისევ "ფეისბუქი" ჩავრთე და სად იყო სად არა, ერთი მშვენიერი ქალბატონი "ამოხტა" მარჯვენა კუთხეში ასეთი მინიშნებით – "შეიძლება იცნობ და დაუმეგობრდი"–ო. არ ვინობდი, მაგრამ მისი ფოტოები დავათვალიერე და ერთი ფრაზა ამეკვიატა, რომელიც საბოლოოდ ქვემოთ მოტანილი ლექსის დასკვნით სტრიქონად იქცა.

   

იმერეთის გაზაფხული

გაზაფხული იმერეთში როცა მოჰყავს აპრილს
და რომ ტყემალ–ტყემალ მისდევს წყალწითელას ნაპირს,

ფერად–ფერად პეიზაჟებს რომ ხატავს და ფანტავს,
საპატარძლო სამოსელით როცა ამკობს ატამს,

მაშინ კოცნა ყველას უნდა.... ბაგის განა ნეკნის....
ყველა ეძებს მეწყვილეს და საალერსოდ შემნილს,

ვით განგების განჩინება, მამრთან მიდის მდედრი,
რომ ერთმანეთს აზიარონ წუთისოფლის ხვედრი....

მე კი ვაჰ, რომ ასეთ ფიქრებს ვამსხვრევ ლიწინ–ლიწინ:
ოჰ, რა ქალი იქნებოდი ოციოდე წლის წინ!

მარტი, 2011 წელი

ჩიტოს მოსწავლეები

  ახლა წავიკითხე "ნიჭიერში" გამარჯვების ერთ–ერთი ყველაზე ღირსეული კანდიდატის თეონა კოროშინაძის ინტერვიუ.... ამ გოგომ, მართალი რომ გითხრათ, თავიდან ძალიან გამაღიზიანა, მაგრამ მერე ვუყურებდი და მომწონდა, თან ვგრძნობდი, რომ რაღაც ძალიანდაძალიან ნაცნობი და ახლობელი იყო ჩადებული მასში.... აბა, მხოლოდ ინტუიცია რას გამაგებინებდა, ეს ინტერვიუ რომ არ წამეკითხა.

    ეთერ იოსებიძის ქალიშვილი ყოფილა!

    რა ბედნიერებაა, ასეთი სასწაულები რომ არსებობს ამქვეყნად!

   

   ეთერს ჩემი თაობის ადამიანები კარგად იცნობენ, იგი პირველი იყო, ვინც 70–იანი წლების დასაწყისში გაიმარჯვა თითქმის ისეთივე კონკურსში, როგორიც "ნიჭიერია"; იმ კონკურსს ერქვა – "ალო, ჩვენ ვეძებთ ტალანტებს". შემდეგ კიდევ ერთ სხვა, ჩვენს უბანში დაბადებულ, ჩვენუბნელ მომღერალთან, ჯილდა დათუაშვილთან ერთად ყველასთვის საამაყო და სათაყვანო წარმომადგენელი იყო ჩვენი უბნისა თუ სკოლებისა (გარშემო 3–4 სკოლა იყო და ყველა ერთმანეთს ვიცნობდით). ეთერმა რამდენიმე ძალიან კარგი სიმღერა იმღერა ცნობილ ფილმებში – "მოიტაცეს თამარ ქალი" თუ " მხიარული რომანი"... ეს სიმღერები ახლაც იციან და სიამოვნებით მღერიან, რადგან მართლაც ნამდვილი სიმღერებია..... მე ასე მგონია.

   თუმცა არის კიდევ სხვა მომენტი: ეთერ იოსებიძე ჩემზე რამდენიმე წლით უფროსი იყო და მის დასთან ერთად ჩვენს სკოლაში გამართულ კონცერტებზე ხშირად გამოდიოდა (იგი იქვე, მეზობლად მდებარე სკოლაში სწავლობდა); იმ თაობის ადამიანებს მომღერალი ჩიტო (ვენერა) შოშიაშვილიც ეხსომებთ, საქართველოს დამსახურებული არტისტი.... პირველად ჩიტოსგან გავიგე ბევრი ძველი და კარგი სიმღერა. ახლა თეონა ქუმსიაშვილს რომ ვუსმენ, ცრემლი არამარტო იმის გამო მადგება თვალზე, რომ ამ ახალგაზრდა და უმშვენიერესი გოგოს ტრაგიკული ბედი მაწუხებს.... ეს სიმღერები, ან ამ სიმღერების მსგავსები, ჩონგურზე რომ სრულდება, ჩიტოსგან მახსოვს, რადგან ჩიტო დეიდა ჩვენი ოჯახის ძალიან ახლო მეგობარი, ჩემი დის ნათლია და ჩემი მუსიკის მასწავლებელი იყო სკოლაში....

    ჩიტოც მახსენდება!

   .... და ეთერ იოსებიძეც აუცილებლად ჩანს ხოლმე ჩემს უნებლიე მოგონებებში, რადგნ ეთერი, როგორც მომღერალი, ჩიტომ გაზარდა.... "ჩიტოს მოსწავლე" ეს ტიტული იყო, რომელსაც დამსახურება უნდოდა! ჩემი ძმაც "ჩიტოს მოსწავლე" იყო, ყველანაირ მუსიკალურ ინსტრუმენტზე უკრავდა და მღეროდა, იგი აფხაზეთის ომში დაიღუპა შვილთან ერთად – სოხუმის თეატრის მსახიობი ომარ ელერდაშვილი; მათი, მამა–შვილი ელერდაშვილების სახელები თბილსის გმირთა მოედანზე სხვა გმირებთან ერთადაა მოხსენიებული  ახლა...

   ჩემი ძმის და ეთერის ერთად ნამღერი სიმღერაც გამახსენდა.... ჩიტოს მოსწავლეები იყვნენ ორივე!

    თეონა კოროშინაძე ეთერის შვილი ყოფილა!

    ისეთი გრძნობა გამინდა, რომ ჩემი დისშვილია ეს გოგო!

    ....რომ ისიც "ჩიტოს მოსწავლეა"!

    * * *

   მეუბნება ეს წუთისოფელი – ღმერთიც არსებობს და განგების ძალაცო, მე კიდევ დავმდგარვარ და ვეჭვობ....

   დაიჯერე რა, შე მუდრეგო!

    ვაჰ!

აპრილი, 2011 წელი

ფრთხილები

    ერთხელ ჩემი მასწავლებელი თავის ძმაკაცზე, ყველასთვის ცნობილ ადამიანზე, ამბებს ყვებოდა; ასე იციან ხოლმე მათ, ვისაც მეგობრად განგებამ გამოჩენილი ადამიანი არგუნა: ვითომ დასცინიან და არც დასცინიან... ყველგან ყვებიან მათზე "შინაურულ" ამბებს და ამით იმის თქმა უნდათ - დახე, დახე... როგორ კარგ ხალხში მიწევსო ყოფნა”...

    - ...მე ეგეთი ფრთხილი და მოსიყვარულე მამა ჯერ არ მინახავს... – თქვა და მეც ჩამითრია მსმენელად სუფრის ორიოდე წევრთან ერთად...

    – ფრთხილია... ფრთხილია, რომ ჰა.... ერთხელ მოსკოვში ვიყავით, ზამთარში, გზა მოყინული იყო, ფეხი მოუცურდა და წაიქცა... სანამ ახლოს მივიდოდი, არც მოუხედია და ისე თქვა - ფრთხილად, შვილო, მოყინულია...

    – თქვენ გითხარათ შვილოო?!

    – არა, კაცო.... – და გადაიხარხარა – თავისი შვილი გაახსენდა, ყველა საფრთხეში ის ახსენდებოდა –”ფრთხილად, შვილო... ფრთხილადო”..

    ...თავად ერთხელაც აროხროხდა და მსმენელებსაც ღიმილი გადააკრა სახეზე... ჩემს გარდა.

    – შენ რატომ არ იცინი, არ მოგეწონა ამბავი?!

    – მეც ეგეთი ფრთხილი ვარ.

    – ჰოო-ო?!

    – დიახ!

    

  ...ახლა აღარც ის ფრთხილი მამაა ცოცხალი და აღარც მისი შვილი... ჩემი მასწავლებელიც დიდი ხანია წავიდა... 

    მე კი ვფრთხილობ, მაგრამ რა ხეირი?! - დღეს-ხვალ მეც წავალ....

    – ჰოო-ო?!

    – დიახ!

Ваши документы!!!

   ...ტაშკენტში რომ გადამაგზავნეს ხარკოვიდან, როცა იქ ავღანელთა მომზადების დიდი ცენტრი გახსნეს, მე, როგორც ჩვეულებრივ ოფიცერს, მომიწია რიგმა და გარნიზონის საპატრულო სამსახურში გამომიძახეს, რომ ერთი დღე–ღამე ტაშკენტის ქუჩებში სამხედრო პატრულად მევლო.... (ხარკოვში მსგავსი რამ არ დაუვალებიათ).

    ჰოდა, გავედი იმ საღამოს ქუჩაში ორი ჯარისკაცის თანხლებით და.... ვერავინ ვერ დავიჭირე და ვერც ვერავის მივეცი შენიშვნა... არანაირი დოკუმენტი არ მიმიტანია გარნიზონის საპატრულო სამსახურში და იქ ძალიან გაუკვირდათ – როგორ, წესრიგის დამრღვევი სამხედრო პირი ამხელა ქალაქში ვერ ნახეო?! ხვალაც თუ არავის დაიჭერ, იცოდე საყვედურით გაგისტუმრებთ ნაწილში და იქ დაგსჯიანო...

   ვაჰ! შარო, საიდან მოდიხარ?!

   მეორე დღეს გავედი ტაშკენტის ნავოის პროსპექტზე... ვიარე... ვიარე და ბოლოს დავინახე, რომ ერთი ჯარისკაცი გაღეღილი გიმნასტურით იდგა და ლუდს სვამდა (40 გრადუსია სიცხე)...."ჰააააა, უდისციპლინო ჯარისკაცო! - ხომ დაგიჭირე–მეთქი"– ვიფიქრე და ჩემი თანმხლები მორიგეები გავგზავნე მის მოსაყვანად...

   მოიყვანეს...

    – Ваши документы! – დავუბრიალე თვალები და, სახეზე რომ შევხედე, გულმა რეჩხი მიყო

    მომცა საბუთი, გადავშალე და ვკითხულობ – Сванидзе Роланд...

    ბედი არ გინდა?! – ერთი ჯარისკაცი დავიჭირე და ისიც ქართველი აღმოჩნდა....

    ...დამსაჯეს ჩემს სამხედრო ნაწილში – რიგგარეშე მორიგეობით КПП–ზე...

გაიღიმე და მოგირჩება!...

    დღეს ნაინფარქტალ გულს მორიგი გასეირნება მოვუწყე ჩვენი შემოგარენის ხეივნებში.... 

    არა, რა... ეს ჩემი სპეციალობა თავისუფალი აზროვნების საშუალებას არ მაძლევს – "ხეივანი" ვთქვი და მაშინვე ამომძახა შინაგანმა ხმამ – უთხარი ხალხს, რომ სპარსულია...

ჰოოოოო.... კაი, კაი... ვეტყვი და მერე გავაგრძელებ.... (ვაჰ, ის დღე დაიქცეს, მე რომ აღმოსავლეთმცოდნე გავხდი ჩემდა ჭირად და სხვვების თავის მოსაბეზრებლად)

"ხეივან" – ამ სიტყვას არანაირი ეტიმოლოგიური კავშირი არ აქვს ხესთან და ბუჩქთან და მისთანებთან; ეს არის სპარსული "ხიაბან", რაც ფართო, ლამაზ, განაშენიანებულ გზას ნიშნავს... 

    ჰოდა, იმას გიყვებოდით.... ბევრია ვიარე თუ ცოტა, დავიღალე და ჩამოვჯექი ლამაზად ჩამწკრივებული სკამებიდან ერთ–ერთზე, მაგრამ ვინ მაცალა დასვენება – მარჯვენა მხრიდან დიდი სისწრაფით მომქროლავი ველოსიპედი დაეჯახა ჩემს სკამს და პატარა ბიჭი ქვაფენილზე დაეცა... წამოვაყენე და ღმერთს მადლობა შევწირე, რომ არაფერი დაიშავა, მაგრამ ტკივილისაგან მაინც იკრუნჩხებოდა და სად იყო სად არა ჩვენს სიახლოვეს 7–8 წლის ანგელოზზე უფრო ლამაზი გოგონა გამოჩნდა.... როგორც გაირკვა ის იყო ველოსიპედის პატრონი და შეშფოთებული სახით შესცქეროდა ბიჭს – რამე ხომ არ დაუშავდა და მე ხომ არ დამბრალდებაო?! სამივე ვიდექით და ერთმანეთის ტკივილებს და განცდებს ვაკვირდებოდით... 

    რა თქმა უნდა, ჩვენს შორის ყველაზე საზრიანი მაინც ქალი აღმოჩნდა, თუნდაც 7–8 წლისა.... დუმილი დაარღვია, მიუბრუნდა ტკივილისგან ენაჩავარდნილ ბიჭს და დაუყვავა:

   – გაიღიმე და მოგირჩება!...

....ბიჭმა ერთი კი შეხედა – რა დროს ღიმილიაო?! – თვალებით შეუღრინა, მაგრამ ხმა არ ამოუღია... 

   აი, ასეთი უნდა იყოს ბიჭიც და გოგოც!

   ბიჭის ღიმილისა რა მოგახსენოთ, მაგრამ მე სახლამდე ღიმილი არ მომშორებია სახეზე და წარმოვიდგინე – გაიზარდნენ ეს ბავშვები, ერთმანეთი შეუყვარდათ, იქორწინეს, გაუდგნენ ცხოვრების გზას და ყოველ გაჭირვებაში და ვაი–ვაგლახში ბიჭს ესმის – "გაიღიმე და მოგირჩება!... გაიღიმე და მოგირჩება!..."

   მოდი და ნუ გაიღიმებ, ასეთი ანგელოზი რომ გეტყვის!

კომბლე from Yellowstone

ძალიან კარგი ხარისხის საბავშვო წიგნები გამოდის ამ ბოლო დროს, იგრძნობა, რომ დასავლეთს ვუახლოვდებით თუ ვბრუნდებით იქ და, როგორც ჩანს, ეს შინაარსში თუ არა, ნახატად ქცეულ ჩვენს წარმოსახვაში მაინც არის წარმოჩენილი.

    დახედეთ ილუსტრაციებს:

    პირველი ნახატი:  ეს ჩვენი კომბლე ძალიან "ძერსკად" არის ჩაცმული: ცისფერი კაშნე, ნარინჯისფერი (ჰოლანდიის ფეხბურთელთა გუნდის ფერი) პერანგი და მოყვითალო შარვალი აცვია, რასაც მთლად ევროპულ–პლანტატორული ქუდი ამშვენებს... ბუნებაც ისეთია, დღევანდელ ორიენტაციას რომ ეკადრება: ფოთლოვან–წიწვოვანი ტყის კომბინაცია უმალ გაგახსენებს იმ მხარეეებს, "სადაც შობილან, გაზრდილან და უსროლიათ ისარი" ლინკოლნებს თუ რუზველტებს.

    მეორე ნახატი: ეს ჩვენი კომბლე დათვს შეხვდა და ჰოი საოცრებავ – დათვი კი არა, ნამდვილი გრიზლია... რა საყვარელია, არა Yellowstone–ის ეროვნული პარკის ბინადარი! აქვე ძალიან დასაფასებელი ფაქტია ისიც, რომ მისტერ კომბლე დიდ ყურადღებას აქცევს საკუთარ ჩაცმის სტილს და სამოსის მეორე კომპლექტშია გამოწყობილი გრიზლისთან დებატების დროს: მოწითალო კაშნე, ყვითელი (ბრაზილიის ფეხბურთელთა ნაკრების გუნდის ფერი) პერანგი და მოწითალო შარვალი. უხდება, კარგი ბიჭია კომბლე სანტოს დუშ ნასიმენტო! 

    მესამე ნახატი:სანამ  კბილების დასაკრეჭინებლად დათვიდან მგელთან მივიდა, კომბლემ მოასწრო ისევ ჰოლანდიის ნაკრების ფერის მაისურში გამოწყობილიყო, ის ცისფერი კაშნეც დაიბრუნა და, რაც მთავარია, პოდიუმზე უკვე მესამე შარვლით გაიარა – მგლის სამფლობლოს გავლისას მას უკვე ლურჯი ჯინსები აცვია. ნამდვილად მისაბაძი "ივენთია" – გარეგნული მხარე და მათ შორის სამოსის ხშირი ცვლა ძალზედ ეფექტური საშუალებაა ელექტორატის ყურადღების მისაპყრობად.

    ...ეს საცოდავი ცხვრები კი ყველგან ერთნაირად გამოიყურებიან, კომბლეს ილუსტრაციების ახალ ვერსიაშიც კი.

მედროვეთა გალერეა – 1

  27 თებერვალი, 2011 წ

   ვიწყებ ჩემს ცხოვრებაში შემოხვედრილ მედროვთა გალერის შექმნას; სახელებს შევცვლი, რადგან ამ ხალხს შვილები და შვილიშვილები ეზრდება და არ დავუჩრდილავ ბავშვებს მომავალს....

    საბედნიეროდ, მედროვეობა მემკვიდრეობით არ გადაეცემა – ეს არის ჩემი რწმენაც და იმედიც – და ამიტომაც მჯერა, რომ მომავალი თაობა, ვისი შვილებიც არ უნდა იყვნენ ისინი, ამ საშინელი სენით არ გააწამებს ახლობელს, მეზობელს, თანამემამულეს თუ უბრალო შემთხვევით თანამგზავრს.

      მე მხოლოდ ამბავს მოვყვები:

    მგონი, 2004 წელი იყო.... ჰო, ასე იყო, რადგან შექსპირის რჩეული სონეტების თარგმანების წიგნი (60 სონეტი) იმ წელს დავბეჭდე და ამ პოეტის დაბადებიდან 440–ე წლსთავს მივუძღვენი. იმ დროისთვის უკვე გამოცემული მქონდა კიდევ რამდენიმე წიგნი და ფილარმონიიის ფოიეში გამართულ წიგნის გამოფენა–ბაზრობაზე ჩემი პროდუქციით ერთი მოკრძალებული ადგილი დავიკავე პატარა მაგიდით, სადაც მხოლოდ ჩემი გამოცემები ელაგა. გამოფენა 5 დღეს გაგრძელდა და დღითიდღე იზრდებოდა დამთვალიერებელ–მყიდველთა რაოდენობა, რაც ძალიან სასიამოვნო მოვლენა გახლდათ და ამტკიცებდა იმას, რომ მარტო "სწენკების" ინტერიერის გასალამაზებლად არ გვყვარებია წიგნის შეძენა.

   მესამე თუ მეოთხე დღეს ჩემს მაგიდასთან ორი კაცი მოვიდა და მათ მესამეც მოჰყვა, ვიდეოკამერით ხელში....

    – "ჭიჭიკო ჭუჭუკაშვილის წიგნი არ გაქვთ?!" – მკითხეს 

    – "არა, მე მხოლოდ ჩემი წიგნები მიდევს მაგიდაზე" – ვუპასუხე.

    ვიდეოკამერიანმა დაიძახა – "არ ვარგა!" – მერე მე მომმართა:

    – "იქნებ სხვაგვარად გვიპასუხოთ – ველოდებით ბატონი ჭიჭიკოს ნაშრომს!" 

     – "?!" – ჩემმა გაკვირვებულმა სახემ ვიდეოკამერიანი დაარწმუნა, რომ "ამ მაგიდასთან" შედეგს ვერ მიიღებდა და სამივე ერთად იქვე ახლოს მდგარ დახლთან გადაბარგდა, სადაც ერთი მშვენიერი გოგონა პატრონობდა წიგნებს და, როგორც ჩანს, "ბატონი ჭიჭიკოს" წიგნების სულმოუთქმელი მოლოდინი ჩემს სამეზობლოში წარმატებით აღბეჭდეს ფირზე.

    * * * 

   მეორე დღეს, როცა ხალხის რაოდენობამ პიკს მიაღწია, ისევ გამოჩნდა ის სამი სუბიექტი, მოიტანეს პატარა ბროშურების შეკვრა, გადასცეს მშვენიერ გამყიდველ გოგონას, ვიდეოკამერიანი კი ჩემთან ახლოს დადგა და დაიწყო გადაღება... "ორი მყიდველი" სხვადასხვა მხრიდან მიუახლოვდა გოგონას დახლს, გაარღვიეს ნამდვილ მყიდველთა რიგები და "შეიძინეს" ბატონი ჭიჭიკოს ბროშურები (ალბათ, 24 ან 32 გვერიდიანი მწვანეყდიანი პოლიგრაფიული ნაწარმი)..... მერე ბედნიერი სახით ერთმანეთს ჩამოართვეს ხელი....

     "კრუპნი პლანიც მინდა" – დაიძახა ჭიჭიკოს დაქირავებულმა "ფელინიმ"; ჩვენკენ წამოვიდა ერთ–ერთი მყიდველი და რეჟისორმა იგი დააფიქსირა კამერაზე – აღფრთოვანებული სახე, თვალები.... აკანკალებული ხელები.... ვერ მოითმინა მადლიერმა მკითხველმა და იქვე, ფოეში დაიწყო ბატონი ჭიჭიკოს გენიალური ნაშრომის გაცნობა!

  ოციოდე წუთში "გადამღები ჯგუფი" წავიდა, მე კი იმ დახლთან მივედი და დავხედე "გაპიარებულ წიგნს":

    "ზიმბაბვეს სამედიცინო რეფორმის პრიორიტეტების სამეცნიეორ–დოკუმენტური ანალიზი" (ზიმბაბვეს ნაცვლად სხვა ქვეყანა ეწერა, არც რუსეთი და არც აშშ.... სხვა).

   * * *

    დაახლოებით ერთ საათში ერთი კარგი წიგნის პრეზენტაცია შედგა ფოიეში, უამრავი ხალხი შეიკრიბა  და უსმენდნენ წიგნის გამომცემლებს, მეც იქ ვიყავი და კვლავ შევნიშნე "გადამღები ჯგუფი"" გადაიღეს ერთმანეთის მომღიმარი სახეებიც და კარგი წიგნის მოყვარულთა აღფრთოვანებული მზერაც.... ნახევარ საათში პრეზენტაცია დასრულდა, ხალხი დაიშალა, სახელდახელო სცენა განთავისუფლდა და.... ჰოი, საოცრებავ! სცენაზე მიკროფონთან მივიდა ის ბუმბერაზი მეცნიერი – ბატონი ჭიჭიკო!

   "ფელინიმ" ყველა რაკურსით "აღნუსხა" გენიალური მკვლევარის გამოსვლა "მადლიერი მკითხველის" წინაშე და კმაყოფილი სახით მიმართა მის დამქირავებელს, რომ რეპორტაჟი წიგნის პრეზენტაციის შესახებ წარმატებით შეიქმნა... რომ მონტაჟს საღამოს გააკეთებდა.

    – "წავედით?" – იკითხეს "გადამღებ ჯგუფში.

    – წავედით! – უპასუხა ჭიჭიკომ – და დამშვიდობების ნიშნად ხელი რომ აწია, სახეზე უცებ ისეთი გრიმასა გამოესახა, მტაცებელს რომ აქვს ხოლმე მისატაცებლის დანახვისას....

    – არ წახვიდეთ! – დაიყვირა ჭიჭიკომ – სასწრაფოდ გადამიღეთ! – თქვა და გაექანა შემოსასვლელისკენ, სადაც იმხანად ერთი ძლევამოსილი მინისტრი გამოჩენილიყო და ჯერ სიტუაციას ეცნობოდა.... ჭიჭიკო მიიჭრა მინისტრთან, ხელი ჩამოართვა, მტაცებლიდან უცებ "მიმლაქუცებლად" გარდაიქმნა.... თავისი წიგნი მიართვა და თან საწერკალამიც მიაყოლა – ავტოგრაფი დამიტოვეთო, ალბათ....  ეს ყველაფერი "ფედერიკო ფელინიმ" დიდი წარმატებით გადაიღო და კოლეგა–მსახიობებს გადაულაპარაკა – "პრემიაც იქნება!"

    ...ეს იყო პირველი "ექსპონატი" ჩვენი ვერნისაჟისა – ბატონი ჭიჭიკო!

   იმედია, კარსმომდგარი გაზაფხული კიდევ რამდენიმე "ნიმუშის" გაცნობის საშუალებას მოგვცემს, თუ არა და, ზაფხული ხომ ჩვენია და ჩვენია.

     * * *

     ღმერთმა სიკეთე და სიალალე მოგცეთ!

ჯემალ აჯიაშვილის ხსოვნას!...

    1979 წელს საგულდაგულოდ გადავბეჭდე ჩემს "უნდერვუდზე" ყველა თარგმანი, რაც გამაჩნდა და მწერალთა კავშირთან არსებულ მთარგმნელობით კოლეგიაში მივედი.
ეს ორგანიზაცია ზუსტად იმ შენობაში და იმ შიდა "აივნებზე" არსებობდა, რომელსაც ყველა იცნობს ფილმიდან "ცისფერი მთები ანუ ტიან–შანი"; მერე რაც მოხდა, ძალიან ჰგავს ორსათაურიანი რომანის ავტორის (სოსოს) თავგადასავალს და ხანდახან მგონია, რომ ჩემი წელიწადნახევრიანი გაწამაწია ვიღაცამ გაიგო და მერე ხსენებული ფილმის სცენარად აქცია...
    ჯემალ აჯიაშვილი მაშინ იქ რიგით რედაქტორად მუშაობდა და, როგორც ირანისტს და ჩემს უფროს კოლეგას, ჩემთან მუშაობაც დაავალეს... მას ჯერ არ ჰქონდა გამოქვეყნებული თავისი გენიალურიი თარგმანები, მე კი მომცა იმის საშუალება, რომ მათ გავცნობოდი და მივხვდი, რომ ის მცირედი, რაც მაშინ მქონდა გაკეთებული, ძალიან უსუსური და არანაირი ლიტერატურული ღირებულების მქონე არ იყო... თუმცა ბატონი ჯემალი ყველანაირად ცდილობდა ჩემს დახმარებას და იმ კოლეგიაში ჩემთვის ადგილის გამონახვას, რასაც ვერანაირად ვერ მივაღწიეთ... არადა, როგორც იმ ორგანიზაციის სხვა თანამშრომელმა ერთხელ მითხრა – იქ მომუშავე 200 ადამიანიდან სულ 10 კაცი თარგმნიდა, დანარჩენს კი ლიტერატურულ საქმიანობასთან არანაირი კავშირი არ ჰქონდა...
    ერთი სიტყვით, დამიწუნეს როგორც "მელექსე", მაგრამ ბატონმა ჯემალმა იხტიბარი არ გაიტეხა და ჯალალ ედ–დინ რუმის უზარმაზარი "ქოლიათი" (ლექსთა სრული კრებული) მომცა – ამის თარგმნა დაიწყეო.... დავიწყე და ამასობაში ექვსი თვე გავიდა... მე ავღანეთის ომში მიკრეს თავი და თარგმნა კი არა, ლამის ქართული ლაპარაკი დამავიწყეს...
    რუმის თარგმანები დარჩა ბატონ ჯებალთან და ორი წლის შემდეგ, რუსებს და ავღანელებს თავი რომ დავაღწიე, ჟურნალ "საუნჯეში" დამხვდა დაბეჭდილი...
    ნათელში იყოს ბატონი ჯემალის სული! მან ბევრ ჩემს მსგავსს დაუბრუნა სიცოცხლის აზრი და რაც მთავარია – ქართველებს შეგვინარჩუნა ნამდვილი ლექსის შეგრძნების და განცდის უნარი....

    აი, ერთი თარგმანის ფრაგმენტი, რომელიც ბატონი ჯემალის ხელმძღვანელობით შევასრულე 1980 წელს:

یار آمدم باز آمدم از پیش آن یار آمدم

მე ისევ მოველ, მე ისევ მოველ,
მე ჩემი სატრფოს სახელად მოველ,
მომაპყარ მზერა, მომაპყარ მზერა,
შენი წყვდიადის ნათელად მოველ.
მე ლხენით მოველ, მე ლხენით მოველ,
გავთავისუფლდი და ფრენით მოველ,
ასჯერ ათასი გავიდა წელი,
სანამ ამ სიტყვის სათქმელად მოველ.
ამ გზებით მოველ, ამ გზებით წავალ,
ვაებით მოველ, ვაებით წავალ,
შემინდო უნდა, შემინდო უნდა,
კეთილ საქმეთა საქმნელად მოველ....

გამთენიის "ვეფხისტყაოსანი"

   28.01.2012.

...არ მომასვენა ერთმა აზრმა, არ მომასვენა და სიზმრიდან წამომახტუნა.... თუმცა მართალი რომ ვთქვა, აფორიაქებულიც ვარ და ვეღარც სიზმრებმა დამამშვიდეს; სანამ ამ აბეზარ აზრს თუ სურვილს თუ თხოვნას მოგახსენებდეთ, ჩემი თავი გუსტავ ფლობერს უნდა შევადარო (?!) არა, კაცოოოოო! ფლობერამდე, როგორც ლიტერატურით დაკავებულ ადამიანს ბევრი და ბევრი მიკლია, მაგრამ წონით კი სადაცაა... ჰა და ჰა დავწევი და კიდევ ერთი რამით  დავემსგავსე ამაღამ მას – იმ თავისი თავის უბედურ გუსტავს თურმე ასეთი ჩვევა ჰქონია – დაამთავრებდა მუშაობას (პირველ სართულზე... კაბინეტში) და ავიდოდა დასაძინებლად (მესამე სართულზე.... საძინებელში), მაგრამ რად გინდა რა?! – აეკვიატებოდა ერთი რომელიმე ფრაზა ან სიტყვაა, – იწრიალებდა, იწრიალებდა და სანამ დაბლა, კაბინეტში არ ჩამოიყვანდა ეს სიტყვა თუ ფრაზა მას და რომანში შესწორებას არ შეატანინებდა, მანამ არ მოასვენებდა... და ასე ხდებოდა არაერთხელ ერთი ღამის განმავლობაში... მეც ამეკვიატა ერთი ყველასათვის ცნობილი სტროფი და სანამ სიზმრიდან არ გამომაძევა  და კომპიუტერი არ ჩამართვევინა და არ დამაწერინა, არ მომასვენა.... ისე კი, კარგია, ხომ იცით! – წონაში და ახირებაში თუ დავემსგავსე ფლობერს, ეს რომანების წერა რიღას ტიკი–ტომარაა?! დავჯდები ერთხელაც და დავწერ; "სალამბო" და "მადამ ბოვარი"თუ არ იქნება, რა, სხვა "მადამს" არ მიიღებთ? აგერ, ხალხი რაზე აღარ წერს და ყველას თავისი მკითხველი თუ მაყურებელი ჰყავს... ის კი არა და, ეს ჩვენი მაღალზნეობრივი პუბლიკა, თეფშზე შიშველი თითის მიმოკვრაზე რომ აიმრიზებიან ხოლმე – არაესთეტურიაო! უზრდელობაა! ქაჯობააო! – გუშინ თუ გუშინწინ რუსთაველის თეატრის სცენაზე ისეთ "მაღალზნეობრივ მიმოკვრებს" უმზერდნენ აღფრთოვანებით, რომ ადამიანი იფიქრებდა – ალბათ, საქართველოში არც არასოდეს უარსებიაო თეატრალურ ხელოვნებას და აჰა – ჩვენი "ორიენტაციიდან" მოსულმა დიდმა არტისტებმა გვაღირსეს ბოლოსდაბოლოს და ჩაგვაყლაპესო  "სცენის მტვერი"....  უკაცრავად! – ძალიან შორს გადავუხვიე და დამავიწყდა იმის დაწერა, თუ რატომ მივუჯექი ისევ კომპიუტერს...
მაშ ასე – გამთენიის "ვეფხისტყაოსანი"
მე ორი კვირით მივდივარ ირანში და – რომელი ავთანდილი მე ვარ?! – და მაინც გთხოვთ:

საქმე რამე მიც თავისა ზე სადმე გარდსახვეწელი,
დავყო მარტოდ და ღარიბად თოთხმეტ დღე, ვითა მე წელი,
გემუდარებით ამისთვის, ვარ თქვენი შემომხვეწელი,
რომ "ფეისბუქი" მე დამხვდეს მტერთაგან დაულეწელი.

ბულბულის ცრემლები

     ერთი მეგობარი მყავდა, ვაჟა ჟორდანია, სკოლაში ერთად ვმუშაობდით, ის ისტორიას ასწავლიდა, მე – მშობლიურ ენასა და ლიტერატურას... გოჩაც უნდა ვახსენო, ფიზკულტურის მასწავლებელი და ბადურაც (ისტორია, შრომა); ვაჟა და გოჩა აღარ არიან ცოცხლები, ღმერთმა ნათელში ამყოფოს მათი სულები, ბადურა ცოცხალია და ასი წელი მისი ცუდი არ გამეგოს...
    ჰოდა, ვაჟას ჩამოჰქონდა ხოლმე ღვინო და გაკვეთილები რომ დასრულდებოდა, დაგვიძახებდა – "მოდით, ბულბულის ცრემლები ჩამოვიტანეო" და ჩვენც ჩავუსხდებოდით... ერთგვარი პედსაბჭო გვქონდა, რა, სადღეგრძელოებით...

     ეს "ბულბულის ცრემლები", როგორც მეტაფორა მისი უდიდებულესობის – ღვინისა, ირანელთა პოეტური აზროვნების მორიგმა ნიმუშმა გამახსენა, რასაც ახლა წავაწყდი:
کله گنجشکی – ბეღურის თავი... ანუ დაკეპილი ხორცისგან დაგორგოლავებული პატარ–პატარა, მოსახარშად გამზადებული გუნდები.
     ...შეუძლიათ ეს პოეტური აღქმა ცხოვრებისა და თუ გინდა შეეცილე, მაგრამ, როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, არც ჩვენ ვაკლებდით, როცა სადღეგრძელოებზე ორიენტირებულ პედსაბჭოს ვმართავდით ხოლმე... ბულბულის ცრემლებით.

ზურა ნარმანიას გახსენება

1980 წელს, ავღანეთის ომში წასვლამდე, მთარგმნელობით კოლეგიაში დავდიოდი, რაღაც თანამშრომლობის მაგვარი გამოგვდიოდა.... იქვე იყო "ცისკრის" რედაქციაც და ერთ დღეს გრძელ და ბნელ დერეფანში ნაცნობი სილუეტი შევნიშნე, ასე მხოლოდ ყოფილი ტანმოვარჯიშეები დადიან.... არ შევცდი – ზურა იყო, ნარმანია, ჩემი ჯგუფელი (ის თურქულს სწავლობდა, მე – სპარსულს). იმხანად კი უნივერსიტეტი უკვე დამთავრებული გვქონდა და ზურას თურმე "ცისკარში" დაეწყო მუშაობა, ეს მანამდე არ ვიცოდი და მისი დანახვა ძალიან გამიხარდა, იქვე, დადიანის ქუზე, "ველიამინოვის" ცნობილ სახინკლეში ჩავედით, თითოოროლა ჭიქა არაყი.... ბევრი ლექსები.... და დღეც გავიდა....
    – "ეს თარგმანები კარგი, მაგრამ შენი ლექსებიც მომიტანე–ო" – მითხრა ზურამ.
    – "ვნახავ–მეთქი რამეს" – და დავშორდით ერთმანეთს.
    დავჯექი მეორე დღეს, თავი მოვუყარე ჩემს ნაწერებეს, გადავბეჭდე და წავუღე ზურას, მაგრამ არ დამხვდა და ის ჩემი ნაცოდვილარი ფურცლები მის მაგიდაზე დავტოვე..... მერე მე ავღანეთში მიკრეს თავი.... რომ დავბრუნდი, ლექსის და თარგმანის გაგონება აღარ მინდოდა და გადაება ერთმანეთს საშინელი წლები.... არ მინდა მათი გახსენება.... ზურას 20–წლიანი პაუზის შემდეგ შევხვდი, 2000 წელს, უნივერსიტეტის მაღლივ კორპუსთან, ჩვენი შვილები აბარებდნენ უკვე მისაღებ გამოცდებს.... მას შემდეგ ზურა აღარ მინახავს....
    ამასწინათ, "ფეისბუქზე" მისი სურათი დავინახე, მოგონებებიც ეწერა მასზე და აი, ერთი პატარა მოგონება მეც დავწერე.... იმ 2000–ში კი ბოლოს ასე დავემშვიდობეთ ერთმანეთს: "თბილისზე რომ ლექსი გაქვს დაწერილი, მომეწონაო...." – მითხრა ზურამ.  მე ამ ლექსის არსებობა აღარც მახსოვდა, "ფეისბუქში" ზურას სურათს რომ მოვკარი თვალი, მაშინ გამახსენდა, მოვძებნე და ვბეჭდავ.
     ზურას გარდა ეს ლექსი არავის წაუკითხავს, ახლა თქვენც წაიკითხეთ:

    "ჩემო თბილისო, თუმცა გეტრფი დიდი ხანია,
      მე ჩემებური ხოტბის შესხმა გულით აწ მინდა....
      ო, ეს მთაწმინდა, ღმერთო ჩემო, ო, ეს მთაწმინდა,
      თავმოკვეთილი ამირანის ორი მხარია.

     ხან ქურთი გიმღერს, ხან სომეხი და ხან ურია,
      მე შენს ქუჩებსი ასი ენის გამმას დავითვლი....
      მამადავითი, ღმერთო ჩემო, მამადავითი,
     ბინდითმოსილი ამირანის თეთრი გულია.

    რაც ლეგენდაა შენზე თქმული და რაც მითია,
     ხან ბერძენს უთქვამს და ხან სპარსელს.... ვის ეჭიდები?!
     ო, ეს ხიდები, ღმერთო ჩემო, ო, ეს ხიდები,
    მკლავებდაჭრილი ამირანის ათი თითია.

    დრო მიდიოდა.... ლეკვებს ზრდიდა შენი ალგეთი
     და მაინც გფლობდა ხან ოსმალო და ხან არაბი,
     თუმცა გაიცან შენ ბირუნი და ალ–ფარაბი,
     მაინც ზეიმით მიატოვე აღმოსავლეთი.

    ჭირთა სალბუნად განათლებას რაცხდნენ უებრად
    და შენს შვილებსაც შეასწავლეს სინუს–ტანგენსი.....
     შენ გადაგაგდეს ევროპაში, როგორც ანკესი,
    რევოლუციურ იდეათა მოსატყუებლად.

   ჩემო თბილისო, ჩვვნი ხვედრი მუდამ სხვას ელის,
   მიტომაც ვცვლიდით ცარზე სულთანს, შაჰზე – ამირას....
   სული შთაბერე, დროა, ღმერთო ჩვენს გმირ ამირანს.
    რომ საქართველოს კვლავ იმედი ჰქონდეს ქართველის.

  იმ გაგანია კომუნისტურ ეპოქაში, ასეთ ლექსს არავინ დაბეჭდავდა.....
   ახლა კი მხოლოდ მოგონებაა
  (1980 წელი, 28 აპრილი)

2012-ის ზამთარში ნაფიქრალი

    დღეს, მგონი, ვკვდები, დიდი სიცხე მაქვს... ჰოდა, გამახსენდა, რომ ამას წინათ ერთმა "ფრენდმა" მითხრა - "ქალიშვილი შენ არ გყავს და მოდი, მიშვილეო" (ძალიან მომეწონა ეს აზრი!)
   აი, ახლა, სიკვდილის ბუზი რომ დამაჯდა,  ისევ "ლექსი" დამაწერინა, მაგრამ დავეჭვდი - ბუზი თუ სიკვდილისაა, ალილუია უნდა ჩამძახოს, რა დროს ლექსებია-მეთქი... ერთი სიტყვით, ბუზი ზის და არ იძვრის და სანამ გონზე მოსულა, ამ ლექსს ჩავიწერ:

    მგონია, ვკვდები.... ამას  გთხოვ, შენ, შვილობილო კაწიე -
    მე ერთი დიდი ტკივილი როგორმე გამიპაწიე;
    მეგრელი დედა მე არ მყავს, ცრემლით რომ მითხრას - ვააააა, წიე!
    და ვერც ასული დამტირებს - "მამა ვის ვუთხრა აწი ეეეეეეეეე"
    ოთხი ბიჭი მყავს (ქვეყნისთვის, მე მგონი, ჯაფა გავწიე).
    ჰოდა, ერთმანეთს ეტყვიან - ე, ბიჭო! კუბო აწიე....
    ამიტომაც გთხოვ შვილობილს, ხალხი აქა-იქ  გაწიე -
    მე ერთი ცრემლი და ბევრი ღიმილი შემომაწიე.

    ...და რადგან ეს ბუზი კვლავ არ იძვრის (ნეტავი ხომ არ შემიცვალეს?! - ამათგან ყველაფერი მოსალოდნელია,  მგონი, ჩემი კუთვნილი სიკვდილის ბუზიც წამართვეს.... ყოველი შემთხვევისთვის... ხომ ხედავთ, რამდენი ბუზი იქნება საჭირო მალე).
    ჰოდა, არ იძვრის და ნუ იძვრის - ერთ მკრეხელურ აზრს კიდევ დავწერ "ვეფხისტყაოსნის" შესახებ და შევეცდები ერთი პერსონაჟის სახელის წარმომავლობა ავხსნა:

    მოგეხსენებათ, რუსთველი ერთ ადგილზე ახსენებს როსტომს ("შაჰნამეს" პერსონაჟს) - "როსტომის მკლავ უგრძესითა"-ო - ამბობს მშვილდის შესახებ; ესე იგი როსტომი და როსტევანი ავტორისთვის სხვადასხვა სახელებია.
    რას უნდა ნიშნავდეს "როსტევან"-ი?
    ამასწინათ ვთქვი - "რუსთა/როსთა" სპარსულად სოფელია და "რუსთაველის" ფსევდონიმიც აქედან მოდის-მეთქი (და ტოპონიმი "რუსთავიც"); მე ასე ვვარაუდობ და რა ვიცი?! ჰოდა, თუ ეს ვარაუდი სწორია, მაშინ როსთა-ვან (მეორე ვარიანტი - როსთა-ბან) არის ~სოფლის თავკაცი, მპყრობელი, მოსამართლე და მოწყალე -  მეფე... "სოფელი", რა თქმა უნდა, აქ ნიშნავს ქვეყანასაც და საწუთროსაც.... ("ვან/ბან" ბოლოსართი რაღაცის ფლობას აღნიშნავს (გაიხსენეთ "მარზ-ბან/მარზ-პან" - საზღვრის მფლობელი, მცველი).
    აი, ასეთი ამბებია....
   
    სიკვდილის ბუზი ამოძრავდა და თუ ხვალ "ფეისბუქში" არ გამოვჩნდი, პანაშვიდის დღეებს გაცნობებენ.

ანტრე, ბატონო!

"ფეისბუქზე" ჩემი მოსწავლე, ნინო ბაზაძე შემეხმიანა  და ეს ამბავიც მაშინ გამახსენდა.

...მივედი სკოლაში მასწავლებლად და მომცეს მე–11 კლასი (მე თავადაც იმ სკოლაში ვისწავლე 10 წელი); კლასში სულ რაღაც 16–17 ბავშვი ირიცხებოდა სიით.... სახეზე იყო ხოლმე 5–6... ზოგჯერ 10–იც. ეს ის პერიოდია, როცა გვადი ბიგვას "ფაშისტად" აცხადებდნენ და არჩილ ფორია ხდებოდა "ეროვნული გმირი" ანუ ბოლშევიკებთან მებრძოლი ვაჟკაცი... მაგრამ ვის აინტერესებს შენი "გვადი ბიგვა" და "დროშები ჩქარა", გამწარებულები დარბიან რეპეტიტორებთან, ვინც არ დარბის, შემოისეირნებს ხოლმე სკოლაში...

იმ 5–6 მოსწავლეს ზოგი სხვა კლასელიც ემატებოდა ხოლმე (სხვა გაკვეთილებიდან გამოგდებულები.... მე კი ყველას ვუშვებდი შიგნით, ვინც მთხოვდა – ანტრე, ბატონო–მეთქი!); დავიწყებდი ხოლმე ლიტერატურაზე საუბარს და გადავდიოდით მერე ათას სხვა რამეზე.... კინო, სპორტი, ძმაკაცობა, სიყვარული და ა.შ. ორიოდე კვირაში დავძმაკაცდით და ვხედავ, რომ თანდათან "შემომსეირნებელთა" რაოდენობა მატულობს... მიდის რაოდენობა ზემოთ! ერთხელაც შევედი ე.წ. "ბაძაღუას კაბინეტში" და 10–15 წუთში კლასი გაივსო.... მოდიოდნენ და მოდიოდნენ, მეც ვლაპარაკობდი და ვლაპარაკობდი... შუა გაკვეთილზე ყველა მერხი დაკავებული იყო, ზოგი უკვე ფეხზეც იდგა... ჩავხედე სიას – 16–17 მოსწავლე ირიცხება ჟურნალში, გაკვეთილზე კი მიზის 35–40 მეთერთმეტეკლასელი... ვაჰ!
კი მივხვდი, ეს ყველაფერი "ანტრე ბატონო"–ს ბრალი იყო, მაგრამ დერეფნებში ხეტიალს და ტუალეტებში ბოლის ყლაპვას არ ჯობდა ჩემთან მჯდარიყვნენ და ესმინათ კინო, სპორტი, ძმაკაცობა, სიყვარული და ა.შ?
...ხანდახან ლიტერატურაზეც ვლაპარაკობდით და ამასობაში ახალი ცხოვრების მოსვლის შესაბამისად (1990 წლის გაზაფხულია) დავადგინეთ, რომ გვადი ბიგვა გზასაცდენილი კაცი იყო, არჩილ ფორია კი ახალი, დემოკრატიული საქართველოს მესაძირკვლე (?!)

...თუმცა მთავარი ეს კი არ არის, მთავარი ისაა, რომ ნინო ბაზაძის დანახვა გამიხარდა!

სათხრობელა ლექსით

    მერვე კლასის დამრიგებელი ვიყავი 1–2 წელი, სადღაც 1991 წელს, როცა უკვე უშუქობა, შიმშილი და ყველა ვაი–ვაგლახი დაწყებული იყო. ერთხელ მეექვსე გაკვეთილს ვატარებ... ყველანი უკვე დაღლილები ვართ – მასწავლებელ–მოსწავლიანად... ჩავიარე რიგებს შუა და ბოლო მერხთან რომ მივედი, დავინახე, რომ ერთი ბიჭი "ბულკს"ჭამდა და ჩემი მიახლოებისთანავე დამალა ჩანთაში... ხმა არ ამომიღია, ვიდექი და ვუყურებდი... მანაც მიყურა რამდენიმე წამის განმავლობაში და ჩემს თვალებში ამოკითხა, ალბათ, ის, რაც მერე სიტყვებით ჩამჩურჩულა:
   – საშა მას, დედაჩემს არ უთხრათ, რომ ვჭამდი გაკვეთილზე და ნახევარ "ბულკს" თქვენ მოგცემთო....
  ..იმან კარგად იცოდა, რომ არავის არაფერს ვეტყოდი, უბრალოდ ისევე გამეხუმრა, როგორც მე მიყვარდა ხოლმე მათთან ხუმრობა.... თუმცა ისეთი საშინელი დრო იყო, შეიძლება ჩემს თვალებშიც შიმშილი დაინახა)))))

ამ ჩვენმა ხალხმა რამდენი
იწვალა და იშიმშილა...
თავი რომ გადაგვერჩინა,
ვინ ქვა გაყიდა, ვინ – სილა;
გარედან მტერი მოგვიხტა,
"მოყვარემ" გვტკიცა შინ სილა...
ოჰ, ღმერთო, გთხოვთ, მოგვაშორე
პოლიტიკოსთა სინსილა!

ნიავარანის ბაღში

‎...თეირანის იმამის საავადმყოფოში ექიმებმა ჩემს ცხოვრებაში მესამედ გადამარჩინეს - ისინი რაღაც თავისი კარდიოგრამებს მიჩხიკინებდნენ, მე კი სიკვდილი თენგიზ ჩანტლაძის ცნობილი ფრაზით მეკეკლუცებოდა – "ხომ ხედავ, უკვე სამჯერ არ დაგიჭირეო".
...მეორე დღეს ჩემმა სტუდენტობისდრონდელმა მეგობარმა და მასპინძელმა ნიკომ "ნიავარანის ბაღში" წამიყვანა – აქ შედარებით სუფთა ჰაერიაო... თეირანისთვის "სუფთა ჰაერი" დღეს უპირველესი პრობლემაა, რადგან ყოველდღიურად მას (ჰაერს) ოთხი თუ ხუთი მილიონი ავტო–მოტო სატრანსპორტო ერთეული აბინძურებს. არ ვიცი, შეიძლება "ნიავ–არან" ასეც გავშიფროთ – "ნიავის მომტანი", მაგრამ ირანის უკანსკნელ შაჰს თავის ერთ–ერთ რეზიდენციად სწორედ ეს ადგილი რომ შეურჩევია, ნამდვილად არ შემცდარა... ზაფხულში აქ, ალბათ, გრილა, იმ დღეს კი დიდრონი ფანტელები ცვიოდა ციდან...
...სანამ ნიკო მანქანის გასაჩერებელ ადგილს ეძებდა, მე მარტო ვიდექი და, რა გასაკვირია, რომ რობაი შემოფრთხიალდა საფიქრალში და სამახსოვროდ დამიტოვა 2012 წლის 9 თებერვალი, როცა ათოვდა ზამთრის ბაღებს...

ნიავარანის ბაღში მნახეთ – თქვენგან ნატრული,
ისე თოვს, თითქოს ცაა მუცელ–გამოფატრული;
პროზაულ სიკვდილს გავექეცი უკვე სამჯერ და
დამრჩა სულ ბოლო – პოეტური! – ალბათ, მხატვრული..

სათხრობელა #1

(ეს ახალი სიტყვა – სათხრობელა – მოვიგონე იმ სათქმელ–საწერისათვის, რასაც დროდადრო შემოგთავაზებთ... საფრთხობელა თუ არსებობს, სათხრობელამ რაღა დააშავა?)

1973 წელს თეატრალურ ინსტიტუტში სამსახიობო (!) ფაკულტეტზე ვაბარებდი გამოცდებს, კონსულტაციებზეც დავდიოდი, რომელსაც ლილი იოსელიანი ატარებდა, ვიყავი "სასცენო სულიერებით" აღვსებული და რა ბედნიერებაა და რა გონიერი გამომცდელები შემხვდნენ, რომ არ მიმიღეს ამ ინსტიტუტში... უდიდესი მადლიერების გრძნობით ვარ მათ მიმართ განმსჭვალული, რადგან დღევანდელობაში ამარიდეს ერთი უნიჭო საშუალო მსახიობის გაწამაწიას და იმის შეგრძნებას, რომ რუსეთში ნაშოვნი ფულით ჩუმად უნდა მეჭამა კარაქი და პური, ცხადად და ვინმეს ძალდატანებით კი იმ "მარჩენალ" რუსეთზე ლანძღვა–გინებით ამეკლო ქვეყანა... (იმ ცნობილ "სიაში" ხომ მომახვდერებდნენ, როლებს თუ არ მომცემდნენ). 

* * *

სადღაც მაისის თვე იყო, თეატრალური ინსტიტუტის პირველ სართულზე ვიდექით მე და კიდევ რამდენიმე "აბიტურიენტი". ჩემს გვერდით ერთი ალამაზებულ–ჩალამაზებული გოგო იდგა და მთელი ჩემი ყურადღება მისკენ იყო მიმართული, ვის ახსოვდა თეატრი და სცენის მტვერი?! ის კოხტაფეფებიანი გოგო რატომღაც თოჯინების თეატრის განყოფილებაზე აბარებდა და მე გაოცებულმა ვკითხე – რატომ თოჯინები–მეთქი?! იქვე ერთი ჩვენნაირი იდგა (მერე ის მსახიობი გახდა და, ალბათ, ზემოთხსენებულ სიაშიც მოხვდა), ჰოდა, მან რუსულად ჩაილაპარაკა - Куклы - это великое искусство! -  და წავიდა რუსული "ბაზარი"... მე სულ "ნეუჟელი–პაჟალუსტათი" ვცდილობდი ფონს გასვლას, აბა, სად მქონდა იმდენი გამოცდილება, რომ რუსულად მაღალ ხელოვნებაზე მელაპარაკა, ჩვენს უბანში ერთი რუსი ცხოვრობდა და ისიც გიჟი ქალი იყო, მარტო ეს მესმოდა მისგან: "უტრომ რანა არკობანა, საგამოთი გვინობანა" – და, აბა, რომელი სასაუბრო რუსული მე უნდა მცოდნოდა, თუმცა ლერმონტოვის "მწირი" სულ ზეპირად ვიცოდი და ჩემი პირველი თარგმანიც სწორედ ეს პოემაა (მთლიანად):

Немного лет тому назад

Там, где сливаяся шумят

Обнявшись будто две сестры

Струи Арагва и Куры

Был монастырь....

"მას შემდეგ დიდ დროს არ გაუვლია,

სადაც ერთვიან და ხმაურია,

გადაჭდობილან ვით ორნი დანი,

ტოტი არაგვის და ტოტი მტკვარის,

იყო ტაძარი..."

...მაგრამ იმ "куколка-красотулечка"–ს პოეზია ნამდვილად არ აინტერესებდა და მეც მივყვებოდი მის რუსულ მასლაათს, როგორც შემეძლო, ვურჩევდი, რომ თოჯინების თეატრზე არ ეფიქრა, თვალებით კი,ალბათ, ასეთ ლექსებს ვეუბნებოდი:

აფსუს კოხტა ფეფები და გაპრანჭული გავა,

ნუთუ ვეღარ უნდა ვნახო, ფარდის ქვეშ თუ ჩავა....

შენ ფარდის წინ უნდა იდგე აშოლტილი ფეფებით,

დარბაზიდან გნახავ მაშინ გულის შემოფეთებით... 

(და ასე შემდეგ.... თვალებით ვეუბნებოდი, განა ენით, სად ვიცოდი იმდენი რუსული რომ "ფეფები და გაპრანჭულობა" მეთქვა....)

ამ ჩვენს საუბარს თურმე იქვე მდგარი ერთი საშუალო ასაკის ქალბატონი უსმენდა, მისი სახე და იერი ახლაც მახსოვს – ძალიან სანდომიანად გამოიყურებოდა და რაღაცით მადლიანი ხელით გამომცხვარ გაფუმფულებულ ხაჭაპურს ჰგავდა.... გვისმინა, გვისმინა და გვითხრა:

– არა გრცხვენიათ, რუსულად რომ ლაპარაკობთ?! გისმენთ და ვხვდები, რომ ქართველები ხართ და თავს იტანჯავთ უცხო ენაზე ლაპარაკით–ო.... რატომ იტანჯებით, შვილებო?!

...მართალი გითხრათ, მაშინ პირველად გავიგე, რომ რუსული თურმე "უცხო ენა" ყოფილა და ენა ჩამივარდა, იმ ჩემმა თანამოსაუბრე "куколка"–მ კი აიბზუა ცხვირიც და ბევრი სხვა რამეც და გაგვეცალა კოხტა ფეფებით...

მერე წავედი აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტზე, იქ ხაიამის რობაიებიც ვთარგმნე, მის ერთ რობიას ახლა გადავაკეთებ და საადის ჰექაიათების (იგავების) სტილში დაწერილ "სათხრობელას" ასე დავამთავრებ:

მოდი, გული გამიხარე, მოდი ჩემთან, ჩემო კარგო,

იქნებ შენი ტკბილქართულით ჩემს საფიქრალს რამე არგო?!

შენთან მინდა მოვილხინო, სულ ქართულად ვიღიღინო,

მშობლიური ჩემი ენა გულზე მინდა დავიქარგო.

მართალია, ღობე–ყორეს მივედ–მოვედე, სათქმელი ჩავხლართე იმ მხატვრისა არ იყოს, რომელმაც "ღმერთი მაღალი ახსენა.... მეფე ერეკლეს ხატავდა და გამოვიდა არსენა", მაგრამ გამგებმა, ალბათ, გაიგო.

 ...ამ ცხოვრებაში კი მთავარია გაგება!

სამი პატარა "წვერებიანი" ამბავი... მორალით

პირველი "წვერებიანი" ამბავი

    მეოთხე კურსზე რომ ვიყავი, მეორე სემესტრის დასაწყისში გამგზავნეს ხარკოვში, რათა ირანელ რკინიგზელებთან თარჯიმნად მემუშავა; წარმოიდგინეთ: ჩვენს ფაკულტეტზე ვსწავლობდი ფირდოუსის და ხაიამის თუ ჰაფეზის ენას და უცებ უნდა მემუშავა ირანის რკინიგზის (აზერბაიჯანელ) სპეციალისტებთან, რომლებიც მანამდე ორთქლმავლებს დაატარებდნენ და ახლა თავრიზ–მეშჰედის სარკინიგზო მაგისტრალის ელექტროფიცირების გამო, ელექტროსაქმე და ზოგადად მთელი ელექტრობა უნდა შეესწავლათ, ხოლო მე მეთარგმნა... ეს იგივეა, მავანი ინგლისელ ქართული ენას რუსთველის და გურამიშვილის პოეზიით რომ გასცნობოდა და მერე გურულ გლეხებთან აღმოჩენილიყო იმ სპეციალისტების საუბრების სათარგმნელად, ვინც ჰიბრიდული სიმინდის პოპულარიზაციას ეწევა საქართველოში...

    ჩემი სათარჯიმნო პრაქტიკის კურიოზები ცალკე თემაა, ახლა სხვა რამ გამახსენდა:

    ხარკოვის თეორიული კურსის დასრულების შემდეგ კრასნოდარში გადავედით ცოდნის პრაქტიკულად გასამყარებლად.... ჰოდა, ერთ მშვენიერ დღეს, ვდგავარ რაიონულ ცენტრ ტიტაროვკაში, ველოდები "ელექტრიჩკას", რათა დავბრუნდე "სახლში" (კრასნოდარის სასტუმრო "კავკაზ"–ში) და უცებ ერთი მთვრალი ამეკიდა... მიყურებს... მიყურებს.... გარშემო მივლის....თვალს არ მაშორებს; დამავიწყდა მეთქვა, რომ უნივერსიტეტის სამხედრო კათედრიდან რაწამს თავისუფლად ვიგრძენი თავი, მადლიანად მოვუშვი თმაც, წვერიც და ულვაშიც და დავისვენე... არადა, იმ რუს ტიტაროვკელ ლოთს თურმე სწორედ რომ ჩემი წვერი არ მოეწონა.

    მომიახლოვდა და მეუბნება: – Слушай, Саш, ты бороду отрастил и думаешь, не узнал тебя? А ну пойдем в магазин, ты мне бытылку должен.... 

    მე ხმა არ გავეცი; რუსული სახელი რომ მქვია და ამიტომ რომ შევეშალე ვინმეში, არ გამკვირვებია, მაგრამ რა "ბუტილკა", რის "ბუტილკა"?!

    იმ რუსმა გამიმეორა იგივე და ისევ არ გავეცი ხმა...

   მესამედ რომ დააპირა "ბუტილკის" ხსენება, მე ჩემი  ჩვეულებრივი ქართული აქცენტით ვუთხარი – Отстань, уходи, я не тот человек, за которого ты меня принимаешь-მეთქი და... მივხვდი, თუ რამეს არ ვიღონებდი, ტიტაროვკაში სადგურზე მოსეირნე ბევრი ლოთისგან სიკეთე არ დამადგებოდა.

   – Ты чё, издеваешься?! Бороду отрастил, еще и с грузинским акцентом говоришь, чтобы тебя не узнали?!.... ეს უკვე ისეთი საგანგაშო ტონით ითქვა, რომ ყურადღების ცენტრში აღმოვჩნდი და.... საერთოდ ჩავიკმინდე ხმა... ამდროს "ელექტრიჩკა" ჩამოდგა (სულ 3–4 წუთი იდგა ხოლმე იქ), შევახტი ვაგონს და თავი გადავირჩინე....

   * * *

    იმის შემდეგ სულ ვფიქრობ დ ესღა დავასკვენი: 1955–56 წლებში მამაჩემი კრასნოდარში მუშაობდა.... ჰოდა, გასაგებია, რომ იმ ლოთს შევეშალე ვიღაც ჩემთვის უცნობ ჩემს ძმაში, რომლის არსებობა, ალბათ, მამაჩემმაც არ იცოდა... მე კი უნებლიედ აღმოვაჩინე ეს ფაქტი! არადა, სახელიც რომ დაემთხვა?!

    მორალი:

    ნუ ივლი წვერმოშვებული იქ, სადაც მამაშენი წვერგაპარსული დადიოდა!

  მეორე "წვერებიანი" ამბავი

    90–იანი წლების დასაწყისში ირანულმა ფირმება თავისი საქონლის გამოფენა–გაყიდვა მოაწყეს "ბავშვთა სამყაროში"; მე მაშინ ჯერ კიდევ არ მქონდა შექმნილი ჩემი გადამრჩენელი გაზეთი "ფანტაზია" და სამუშაოს დავეძებდი, ამიტომაც აღმოვჩნდი იმ გამოფენა–გაყიდვაზე ჩემთვის ჩვეულ, თარჯიმნის როლში; ვიდექი დახლთან და ვთარგმნიდი ქართულ–ირანულ სავაჭრო დიალოგებს.... წვერი, როგორც ჩემი გარეგნობის აუცილებელი შემადგენელი ნაწილი, რა თქმა უნდა, მოშვებული მქონდა, მით უმეტეს, რომ ირანელებთან მიხდებოდა მუშაობა და, ალბათ, ინტუიტიურად დავემგვანე კიდეც მათ.... 

    ერთ დღეს, "ბავშვთა სამყაროში" სამუშაოდ რომ გამოვცხადდი, აღმოჩნდა, რომ ყველაფერი დაკეტილი იყო და შიგნით არავის უშვებდნენ (მე უპრობლემოდ გამატარეს, ირანელი ვეგონე); თურმე იმ დღეს შევარდნაძე უნდა მოსულიყო გამოფენა–გაყიდვის დასათვალიერებლად.... ჰოდა, შიგნით შენობაში იყო ერთი ჩოჩქოლი და წრიალი, ცალკე ჩვენები ემზადებოდნენ, ცალკე ირანელები ალამაზებდნენ თავის დახლებს და.... იმ დახლზე, სადაც მე ვიდექი ხოლმე. ტკბილეულიც დაალაგეს და დავიწყეთ ლოდინი... შევარდნაძეც მალე გამოჩნდა, ათვალიერებდა და იღიმოდა, ესაუბრებოდა სტუმრებს თუ თანხლებ პირებს... მე ირანელებმა დამარიგეს, ჩვენს დახლთან რომ მოვა, შესთავაზე ტკბილეული მიირთვასო; მეც ჩამოვაყალიბე გონებაში ტექსტი, თუ რა უნდა მეთქვა სახელმწიფოს ხელმძღვანელისთვის და რომ მოგვიახლოვდა, ვუთხარი:

    – ბატონო ედუარდ, კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება! გთხოვთ მიირთვათ ირანული ტკბილელული!

    მან გამიღიმა, ხელი ჩამომართვა, გასინჯა რაღაც ჰალვა–მალვა და ორიოდე ნაბიჯით რომ გამშორდა, თავის თანმხლებ პირებს ჩემს შესახებ უთხრა: "ნახეთ, იმ ირანელმა როგორი უაქცენტო ქართული იცისო!" –  და ერთხელ კიდევ გამოიხედა ჩემსკენ მომღიმარი თვალებით....

    * * *

    აბა, ახლა გულზე ხელი დაიდეთ და თქვით – რომელ თქვენგანს დაუმსახურებია საქართველოს პრეზიდენტისგან შექება ქართული ენის კარგი ცოდნის გამო?....

    მერე რა, რომ ირანელი ვეგონე....

    მორალი

    სადაც წახვალ, იქაური წვერი მოუშვიო.  

   

  მესამე "წვერებიანი" ამბავი

   ირანის საელჩოში ვმუშაობდი მცირე ხანს; მოხდა ისე, რომ ჩემი იქ მუშაობა დაემთხვა ისლამური რევოლუციის ერთ–ერთ წლისთავს და საელჩომ გრანდიოზული სადღესასწაულო მიღება გამართა სასტუმრო "მეტეხში", სადაც ოფიციალური ნაწილის დაწყებამდე ირანელი დიპლომატები მისაღები დარბაზის კართან დადგნენ და ესალმებოდნენ ქართველ თუ უცხოელ სტუმრებს. დიპლომატები ერთ მხარეს ჩამწკრივდნენ, თარჯიმნები კი მოპირდაპირე მხარეს გაგვამწესეს და ჩვენს შორის გადიოდნენ წვეულნი: პოლიტიკოსები, ბიზნესმენები თუ დიპლომატები....  აღარ დავაკონკრეტებ ჩემი წვერის არსებობის ფაქტს (საელჩოში მუშაობისას მით უმეტეს წვერმოშვებული ვიყავი), ვიტყვი მხოლოდ იმას, რომ კარის ერთ ნაპირზე იდგა ირანის ელჩი, მშვენიერი და მოვლილი წვერით, მის მოპირდაპირე ნაპირზე კი ვიდექი მე, მოუვლელი, მაგრამ მაინც მშვენიერი წვერით.... დარბაზიდან კი გამოდიოდა კლასიკური სპარსული რაჰათ–ლუხუმების თუ ნაირ–ნაირ ნუგბარი საკვების სურნელი და ქვეცნობიერად, ალბათ, ყველას ყურადღება მაინც იქით გარბოდა.... უცებ, სად იყო, სად არა... ჩინეთის დელეგაცია გამოჩნდა და არ ვიცი, ირანის ელჩთან მისალმების რიგში დგომა არ ისურვეს თუ დარბაზიდან გამომავალმა არომატმა იქ ჩქარა შესვლისკენ მიიზიდა, ჩინეთის ელჩი თანმხლები პირებით პირდაპირ ჩემსკენ გამოეშურა, მაგრად ჩამომართვა ხელი და მომმართა მოსასალმებელი სიტყვით, რომელიც თარჯიმანმა რუსულად მითარგმნა და მე უდიდესი სიამაყე ვიგრძენი იმის გამო, რომ ის დიდი რევოლუცია, რომელიც 1979 წელს განხორციელდა ირანში თურმე მე და ჩემისთანა პატრიოტებმა მოვაწყეთ და რომ ჩემი მსგავსი გმირი ბევრი უნდა ჰყავდეს აზიის ამ დიდ და მრავალჭირნახულ ქვეყანას!!!!  (მიხვდით ხომ – მე ირანის ელჩი ვეგონე იმ პატიოსან ჩინელ დიპლომატს, რომელსაც ჩემი წვერი, ალბათ, ძალიან მოსწონდა, საკუთარი უწვერობის ფონზე, მაგრამ თვალი და ცხვირი მაინც რაჰათ–ლუხუმებისკენ გაურბოდა)

    * * *

   არც მეტი არც ნაკლები, "შაჰნამეს" დიდი გმირის როსტომზე ნაკლები არ მეგონა იმწუთს საკუთარი თავი!... მოდი და ნუ გეგონება, როცა ამას მილიარდნახევრიანი სახელმწიფოს ოფიციალური ელჩი გეუბნება!

   არ უნდა დამეჯერებინა?!

   აღარც რაჰათ–ლუხუმი მახსოვდა და აღარც ჰალვა, გამოვიძურწე იმ შეხვედრიდან, რომ დოპლომატიურ აფიორაში არავის დავედანაშაულებინე და ცოტახანს მაინც მეგრძნო თავი ირანის გმირთაგმირად!

   ....ფაჰლავანად და ყაჰრამანად!

     მორალი

    ერთი წვერ მაინც მოუშვი ჩინეთის მეგობარია!