14 ივნისის აღსარება

2012 წელი

საბოლოოდ დავმორჩილდი ბედს და ჩემი საწუთისოფლო სტატუსი დავადგინე – ხაიამოლოგი ვარ... 

ვეთანხმები პატივცემულ შოთას – "რაცა ვის რაც ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს".

მგონი, მეოთხედ მივბრუნდი ბატონი ომარის ნაფიქრალს და ვთარგმნი ქართულად, ოღონდ ახლა ინგლისურ და რუსულ თარგმანებსაც ვურთავ და მხოლოდ ხაიამის რობაიების ლექსიკონსაც ვადგენ ამ გამოცემისთვის... 100 ერთეული მზად არის, გეგმაში მაქვს 500.

ჰოდა, ძველ თარგმანებსაც ვიყენებ, მაგრამ ზოგი ძალიან აღარ მომწონს; აი, მაგალითად ეს:

ღმერთმა ქნას, ძმაო, რომ მოვკვდები, მთვრალი ვკვდებოდე,

შენ კი - შენც მთვრალი - ისევ ლხინზე მელაყბებოდე,

მერე, ვინ იცის, ეგებ მაინც გენატრებოდე,

მე კი - მე მკვდარი - მხოლოდ მიწას ვენაღვლებოდე.

ორიგინალს ვკითხულობ და ვხედავ, რომ თავის დროზე ბევრი "ლაფსუსი" ჩამიდენია, ასე ვთქვათ – აფრები ზედმეტი ფანტაზიით ამიშვია.

ვიწყებ ხელახლა თარგმნას და ვამჩნევ, რომ ზოგიერთ მეცნიერ ხაიამოლოგსაც ზოგჯერ არასწორად "აშვებული აფრებით" უცდიათ მიზნამდე მისვლა. ანუ:

დავით კობიძის ქრესტომათიაში ამ რობაის ოთხივე სტრიქონში აქვს რითმა (შუიიდ–გუიიდ–ჯუიიდ–ფუიიდ), რუსი და ინგლისელი კოლეგების გამოცემებში კი მესამე სტრიქონში გვხვდება "იაბიდ", რაც, ბუნებრივია, არ ერითმება ყველა დანარჩენს... 

ბატონი დავითის (ჩემი მასწავლებლის, ფანტასტიური პოეტური ნიჭით დაჯილდოებული ადამიანის) ვერსია აბსოლუტური სიზუსტით ჯდება ყველანაირ პოეტურ–მთარგმნელობით მოთხოვნებში.

აქედან გამომაქვს ჩემთვის ფრიად საინტერესო დასკვნა: 

ვისაც პოეტური ნიჭი არ გააჩნია, ხელი არ უნდა მოკიდოს ხაიამის და მისი მეგობრების (ჰაფეზის, საადის, რუმის და მისთანების) შემოქმედების შესწავლას... ეს იგივეა, რომ დალტონიზმით დაავადებული რაფაელის და მისი მეგობრების (კარავაჯოს, ლეონარდო და ვინჩის, ვერონეზეს და მისთანების) ნახატებს იკვლევდს ან მუსიკალური სმენის არმქონე ადამიანი იყოს შოპენის და მისი მეგობრების (ნუღარ ჩამომათვლევინებთ) შემოქმედების შემფასებელი. 

ორიგინალში ასეთი აზრებია:

როცა მოვკვდები, ღვინით გამბანეთ,

(მიცვალებულის) წესის აგებაც ღვინით და ჯამით ჩაატარეთ;

განკითხვის დღეს თუ ჩემს მოძებნას ისურვებთ,

ღვინის სარდაფის მიწაში მომნახეთ.

ალბათ, გაგახსენდათ ვიქტორი დოლიძის ცნობილი ოპერის ფრაგმენტი:

ძმებო, როცა მოვკვდები,

ნუ ჩამდებთ კუბოშია,

სუყველას გევედრებით

ჩამდეთ ტიკჭორაშია.

დიახ, მსგავსება არის.... უფრო სწორად დოლიძის "ქალაქურ კუპლეტებში" ძველი თბილისის სპარსული პოეზიისადმი მიდრეკილების ტრადიცია ჩანს....

უნებლიედ გამოდის მეორე დასკვნა – უკვალოდ არაფერი იკარგება ამქვეყნად... 

ასე და ამრიგად შევუდექი ხელახალ თარგმნას და ასეთი შედეგი მივიღე:

როცა მოვკვდები, მე განბანა ღვინით მწადია,

წესის ამგებმაც მოიმარჯვოს ღვინის ბადია;

განკითხვის დღეს კი ჩემი მტვერი ძებნეთ, ცხადია,

სარდაფში, სადაც სულ ლოთები ადი-ჩადიან.