К нам приезжает Ревизор!!!

2011 წლის 4 ივნისი 

..ისე არიან აღგზნებულნი შერონ სტოუნის ჩამოსვლით, როგორც იმ პროვინციული ქალაქის მკვიდრნი, სადაც გოგოლმა ოდესღაც ხლესტაკოვი ჩაიყვანა.... ვაი და ჰოლივუდელ "შორენას" სააბაზანოში დადებული ლოსიონის სურნელება ანდა ღონისძიებაზე სხეულის განსათავსებელი სკამის სიფაფუკე არ მოეწონოს! – მერე რა გვეშველება?!

ერთი ძველი ანეკდოტი გამახსენდა სოფი ლორენზე (თუ ჯინა ლოლობრიჯიდაზე.... მნიშვნელობა არ აქვს).

ერთხელაც ჩამოვიდა სოფი ლორენი თბილისში და ქართველებთან ისურვა გაცნობა – "ჩემი კარი ყველასთვის ღიააო!" ჰოდა, მივიდა მასთან თბილისელი გურამა (თუ გინდათ, ჯემალა იყოს... მნიშვნელობა არ აქვს). მივიდა და უძვირფასესი ბეჭედი მიართვა – "ეს ჩემგან საჩუქრად გქონდესო, სოფო!" (ამ ბეჭდის შესაძენად კი მთელი თავისი მოდგმა-ჯიშის სახლი და კარი გაყიდა).

– "გრაციას (თუ თენქ იუ.... მნიშვნელობა არ აქვს) უთხრა სოფიმ გურამას და ჰკითხა – როგორ გადაგიხადოო მადლობა და ისე გაიპრანჭა, თითქოს მართლა არ დაინანებდა არაფერს იმ თბილისელი კაცისთვის.

– არა ფერი არ მინდა – უთხრა გურამამ – მარტო იმას გთხოვ, წასვლისას, სანამ თვითმფრინავში შეხვალ, ჩემსკენ გამოიხედე და ხელი დამიქნიე-ო

- მაგაზე როგორ გაწყენინებო, სინიორ გურამ ("კაცო"–ს ვერ ეტყოდა, ეს სიტყვა იტალიურად ცუდად ჟღერს).

....დადგა სოფის გამგზავრების დღეც, ავიდა ტრაპზე, შემობრუნდა ხალხისკენ და უცებ გაახსენდა გურამას თხოვნა და მოძებნა იგი თვალებითაც და ღიმილითაც და დაუძახა – "არრრრივედერჩი, გურამ!"

გურამამ მიმოიხედა და ერთი–ორი თავისი მეზობლის გასაგონად "უპასუხა" სოფის – Уезжай, уезжай.... надоела!

...დარწმუნებული ვარ, შერონ სტოუნის გამგზავრების შემდეგ ასე დაიწყებს ვიზიტის განსჯას წარმატებული ნაწილი ჩვენი საზოგადოებისა ("ჩვენი წარამატებული საზოგადოების ნაწილი" შეცდომა იქნება არა მარტო გრამატიკულად, არამედ აზრობრივადაც): "ა) ჩემსკენ სამჯერ გამოიხედა.... ბ) მე ორჯერ გამიღიმა.... გ) გვერდით რომ გამიარა, ვითომ შემთხვევით შემეხო?!.... დ) ჩემი გამომცხვარი ხაჭაპური ძალიან მოეწონა...

ვასო გოძიაშვილი "რევიზორში" ხლესტაკოვს რომ თამაშობდა, ასეთი იმპროვიზაცია ჰქონდა:

...ხშირად ვხვდები ხოლმე პუშკინს და ვეკითხები – სხვა როგორა ხარ, ძმაო პუშკინ? – და ისიც მპასუხობს – ისეო რა.... ვარო....  ისეო...

ალბათ, ჰოლივუდის ყველაზე ჭკვიან ვარსკვლავსაც ჰკითხავენ ამერიკაში – სხვა რა მოგეწონა, დაო შარონ, ჯორჯიაში? 

შესაძლოა, მავანმა ტელევიზიამ შარონის სავარაუდო პასუხის პათოსიც გვამცნოს.... ოღონდ მოდელირებულად.

წინაპრების ცოდნის სარგებელი!

(გვიამბობს ჩემი შვილი, ვახტანგი... ავსტრიიდან)

ლინცში რომ გადმოვედი საცხოვრებლად, ერთი პროზაული პრობლემის წინაშე დავდექი: დამჭირდა ცოცხი. ჰოდა, მივადექი დიდ ხუთსართულიან ჰიპერმარკეტ, kika-ს სადაც ყველაფერი იყიდება სახლისთვის: ლურსმნიდან დაწყებული ჰამაკით დამთავრებული. ვინაიდან გერმანული არ ვიცი, დავიწყე ცოცხის ძებნა ხუთ სართულზე. ზუსტად ორი საათი ვეძებე მაგრამ ამაოდ. ბოლოს ძალიან რომ დავიღალე, გადავწყვიტე იქაური პერსონალისთვის მიმემართა, თუმცა როგორც აღმოჩნდა, მე ცოცხი არ ვიცოდი, როგორ იყო გერმანულად, მათ კი - ინგლისურად არ იცოდნენ რა არის broom (ჩემი ანდროიდი კი დამჯდარი იყო, რომ მენახა ლექსიკონში). ჰოდა, გავაგრძელე ბოდიალი იმის იმედით რომ ვიპოვიდი. ამასობაში გამახსენდა ბებიაჩემი, რომელიც მთელი ბავშვობა მიყვებოდა ერთ ისტორიას, თუ როგორ დაასრულა სკოლა ისე, რომ მხოლოდ ერთი ანდაზა ისწავლა გერმანულად: Neue Besen kehren gut (რაც ბებიაჩემის ინტერპრეტაციით "ნოე ბეზენ კერენ გუთ" იყო ანუ "ახალი ცოცხი კარგად გვის"). ჰოდა, მივადექი დამხმარე პერსონალს და ვეუბნები ერთ გოგოს: "იხ სუხე ბეზენ, კიონენ ზი მია ჰელფენ" (არ ვიცოდი რა სქესისა იყო "ბეზენ" და არტიკლი გამოვტოვე). იმ გოგომ - აი, ესააო და მომირბენინა "ჩოთქი". მოკლედ... დიდი ხანი ვუმტკიცე, რომ ეს არ იყო ის, რასაც ვეძებდი ანუ ცოცხი და ის მეუბნებოდა, რომ - არა ეს არისო ბეზენ (ცოცხი). 

Moralität: 

ხანდახან ბებია, რომელმაც არაფერი იცის გერმანულში რაღაცას გასწავლის და შენთვის "ჩოთქი" შეიძლება სხვებისთვის იყოს - ცოცხი

"აააააააააააააააააააა...."

ედიშერ გარაყანიძეს ბევრი იცნობს და ახსოვს, რა დიდებული ადამიანი და ხელოვანი იყო იგი... მისი ლამაზი ცხოვრების და ტრაგიკული გარდაცველების ამბებს, ალბათ, ჩვენი საერთო მეგობარი მაია კახიძე გვიამბობს, რომელმაც უკვე ისეთი სტარტი აიღო, რომ უკანასკნელი 40 წლის განმავლობაში ვინც კი ცხოვრობდა საქართველოში ჭკვიანი, ნიჭიერი და ღირსეული, ყველას იხსენებს და მეც ვეხმარები, შეძლებისდაგვარად, ამ დიდ საქმეში...

მე კი ახლა ერთი ამბის გახსენება მინდა:

ედიშერის და ნინო ბაღათურიას ქორწილში ვიყავით ცხაკაიაში (ახლანდელ სენაკში), სადღაც 70-იანი წლების მეორე ნახევარში; ყველაფერი ისე ჩატარდა იქ, როგორც დიდებულ სამეგრელოს და მის უმშვენიერეს ხალხს ეკადრება - ნიჭიერებით, კურიოზებით, სიხარულით, გართობით, სადღეგრძელოსთვის გამზადებული და თეფშებზე ჩამწკრივებული 7, 9, 11 ჭიქით და ა.შ... ამ ქორწილის დეტალებს ოდესმე სხვა მოგონებაში გავიხსენებ... ჰოდა, ქორწილის მეორე დღეს სენაკის (მაშინდელი ცხაკაიას) სადგურზე რომ გვაცილებდნენ, სტუმარი თუ მასპინძელი ყველა მღეროდა, აბა, ედიშერის ქორწილის დასკვნითი ეტაპი უსიმღეროდ ხომ არ ჩაივლიდა?! - ნამთვრალევ-ნაბახუსევი მექორწილეები, გოგო თუ ბიჭი, ყველა მღეროდა და მათ შორის ერთი ჩვენი მეგობარიც, რომელსაც, მგონი, დაბადებამდე დაადგა დათვმა ყურზე ფეხი... მოგეხსენებათ, რა ძნელი მოსასმენია, როცა ისმის ლამაზი, ხმაშეწყობილი სიმღერა და ერთი ვინმე ეჩრება და საშინლად არღვევს არსებულ ჰარმონიას... 

დიახ, სწორედ ასე იქცეოდა ის "დათვისგან დაჩაგრული" ერთი ჩვენი მეგობარი, არადა, მასაც სურდა, რომ ემღერა და რა ექნა, ხომ არ დადუმდებოდა?! ედიშერმა ერთხანს უსმინა და გაუძლო კაკოფონიას, ვერაფრით ვერ შეძლო "დათვის" გაჩუმება და ბოლოს ძალიან თავაზიანად შესთავაზა ერთი ბგერის დამახსოვრება და უთხრა: როცა მე განიშნებ ეს ბგერა მაშინ წაიმღერეო და... ჩვენც გვეშველა და სიმღერის ჰარმონიასაც... მორიგ პასაჟს რომ ჩავიმღერებდით, ედიშერი მისგან სახელდახელოდ გაწვრთნილ "სოლისტს" ანიშნებდა და ისიც ამოიღრიალებდა - "აააააააააააააააააააააა"... ასე რომ, მოიძებნა საშუალება იმისა, რომ ყველას თავისი ამბიცია დაეკმაყოფილებინა ვოკალურ ხელოვნებაში...

იცით, ეს ყველაფერი რატომ გავიხსენე?

მოკლედ ვიტყვი - თუ არ მოგცა ღმერთმა ნიჭი ლექსის ჰარმონიის შექმნისა და მაინც გინდა, რომ ირიცხებოდე პოეტთა საზოგადოებაში, არის ასეთი საშუალება - "აააააააააააააააააააააა" (იხილე ზემოთ) და შეგიძლიათ ეს გამოიყენოთ!

"ფეისბუქთან" განშორების დღეებში...

ორიოდე დღეა "ფეისბუქს" გავშორდი სხვადასხვა მიზეზის გამო, მაგრამ დრო უქმად არ დამიკარგავს... გაბარებთ ანგარიშს სამ პუნქტად და ორ ქვეპუნქტად:

1. ახალი წიგნის "პროექტი" მაქვს... მასზე დაწვრილებით სხვა დროს ვილაპარაკოთ, საქმის 60-70% გავაკეთე... მცირეოდენი ფრაგმენტები კი ასეთია: 

- ა) პოეტი დასტირის თავის სიბერეს

ტკბილ წამალსაც ვხედავ ამად, მას საწუთრო აქცევს შხამად,

მეც სიმწარედ გადამექცა, რაც კი რამე ტკბილი მქონდა.

ძველიც, ალბათ, განახლდება, ბრუნვით სხვა რამ განა ხდება?!

იქნებ სხვისთვის ახალია, რაც მე გაცვეთილი მქონდა?!

უდაბნო და იალაღი ხვალ ეგება გახდეს ბაღი

და ხრიოკად იქცეს, რაც მე ბაღნარი და მტილი მქონდა.... (და. ა.შ.)

ბ) პოეტი დასტირის მეგობარი პოეტის სიკვდილს

ეჰ, პოეტის ქარავანიც გზას დაადგა მოუსავალს,

ეს დღე გვეელის ჩვენც ადამის ყველა ძეს და შთამომავალს.

ეს სიკვდილი წყვილ თვალს აკლებს ერთ სხეულს და სხვას არაფერს,

გონებას კი აკლებს ათასს და ათასზე უფრო მრავალს.... (და ა.შ.)

2. "რუსმა მესაზღვრეებმა სოფელ დვანთან მავთულხლართების ისნტალაცია დაასრულეს" ("ტელეიმედი").

ესე იგი... უყვირიან ადგილობრივები - ქანსელ, ქანსელ რუსებო! - მაგრამ სამაჩაბლოდან უკვე ქართლში გადმოპორტირებული ოკეპანტები ინსტალაციას განაგრძობენ და მოსახლეობა ფულ-სქრინის რეჟიმში ადევნებს თვალს იმ სასოფლო-სამეურნეო სანახების შემოღობვას, რაც მუდამ მათი სოფლის ექაუნთში შედიოდა და ამ ფულ-სქრინს არანაირი "პრესს თუ ესქ" არ შველის... ხალხი ხელისუფლებას სთხოვს ანტი(ვი)რუსული პროგრამის დაუნლოდს ბალტიისპირეთის ქვეყნების გამოცდილებიდან, მაგრამ ლიდერშიფი ჯერ იმაზე მსჯელობს გვაჩვენოს თუ არ გვაჩვენოს კლიპები - თუ სიი ო: ნოთ თუ სიი - ამაშია ყველა ქვეშჩენის სათავე...

3. დილა მშვიდობისა!

ვერლიბრის "ექსპერტის" მონოლოგი

ნეტავი რა თავს ვიკლავთ ეს მთარგმნელები, რას დავეძებთ სალექსო ზომებს და რითმებს და ორიგინალის შესაფერის მუსიკა-განწყობილებას საიმისოდ, რომ ქართულადაც შესაფერის ლექსად ჟღერდეს ესა თუ ის პოეტური ქმნილება?! აგერ, ხომ დაამტკიცეს, რომ ვერლიბრიც ლექსია, ჰოდა, ვთარგმნოთ ვერლიბრით... გვიშლის ვინმე?! პირიქით, მოგვესალმებიან, რაკიღა შესაბამისი არატრადიციული პოეტური ორიენტაციის აღლუმში მივიღებთ მონაწილეობას. 

ასე მაგალითად:
მე მომწონს, რომ თქვენ ავად ხართ არა ჩემს გამო,
მე მომწონს, რომ მე ავად ვარ არა თქვენს გამო,
რომ ეს მძიმე სფერო დედამიწისა
არ გამოგვეცლება ცურვა-ცურვით ჩვენ ფეხქვეშ...
(და ა.შ.)
ან კიდევ:
ერთხელ რუსი გენერალი
მთებიდან თბილისისკენ მოემგზავრებოდა...
ტყვე ბავშვი მოჰყავდა მას,
ის კი ავად გახდა, ვერ აიტანა
შორეული მგზავრობის სიძნელეები...
(და ა.შ.)
კიიიიდო ნიმუში:
ღამე. ქუჩა. ლამპიონი. აფთიაქი.
უაზრო და მკრთალი შუქი.
იცხოვრე თუნდ კიდევ მეოთხედი საუკუნე,
ყველაფერი იქნება ასევე. გამოსავალი არ არის.
(და ა.შ.)

ანუ სწრაფად და იაფად!
იმ ანეკდოტისა არ იყოს: კაცმა ცოლი ნახევრად რომ დამარხა, ზედა ნაწილი მიწის ზემოთ დატოვა, ბრინჯაოსფრად ("ბრონზით") შეღება და გაიფიქრა - თან იაფია, თანაც ჰგავს...

(ეს ანეკდოტი უკვე მეორედ დავწერე ჩემს "ოპუსებში" და გული მიგრძნობს მავანი "პოეტები" თავად მე დამმარხავენ ასე - თან რომ იაფია და თანაც რომ ჰგავს - თუ დროზე არ შევწყვიტე "ვერლიბრის ექსპერტობა").

ორიოდე სიტყვა "კახაბერზე"

ციტატა: "იყო დაუსრულებელი კამათი იმაზე, შეიძლება თუ არა ქართული ლექსი იყოს ურითმო. დრომ გასცა პასუხი (მავანი პოეტის - ალ.ელ.) ოპონენტებს და აჩვენა, რომ ქართულმა ენამ ვერლიბრი მშვენივრად მოირგო."

კი ბატონო, მეც ამ აზრის ვიყავი და ვარ მავანი პოეტის (უფრო სწორად - მავანი ლიტერატურული მოღვაწის) შესახებ და მიმაჩნია, რომ ვერლიბრი ისეთივე სრულუფლებიანი წევრია სიტყვაკაზმული სამყაროსი, როგორც ნებისმიერი სხვა...

რა თქმა უნდა, ვერლიბრიც ლიტერატურული ქმნილებაა, მაგრამ.... მე არ მიყვარს და ეს უკვე გემოვნების საკითხია!

* * *

ვერლიბრი არასოდეს გამახსენდება სუფრასთან, არასოდეს მომინდება ასეთი "ლექსით" ჩემთვის საყვარელ არსებას მივმართო, არასოდეს მომინდება ჩემი აზრის დასადასტურებლად რაიმე ნაწერში ჩავრთო.... ბოდიშს კი ვიხდი უზრდელობისთვის, მაგრამ რა "ჩემის ტრულაილა" პოეზიაა ეს, თუ სუფრასთან სადღეგრძელო არ დაგიმშვენა, თუ ქალთან არ მოგინდა ლექსით სათქმელის იმპროვიზირება და თუ ნაწერი არ გაგიმშვენიერა ლამაზმა ციტატამ ან თუნდაც მარტოობისას არ აგეკვიატა და არ ჩაგამწარა ეს ნანატრი თუ იძულებითი განდეგილობა... სიზმრებში გაგრძელებით?!

* * *

ლექსი თუა, ლექსი უნდა იყოს, თუ არადა ერქვას ამ ვერლიბრსაც პროზა.... დაშავდება რამე?! განა პროზა რომ ერქვას, და არა პოეზია, კარგ და დასაფასებელ ლიტერატურულ ქმნილებას დააკლდება ღირსება?!
ასეთი რამ გამახსენდა:

კაცს მაჭანკალმა უთხრა: "რა ვუყოთ, შეუხედავი კია ის გოგო, მაგრამ, სამაგიეროდ, ბუნება აქვსო კარგი...."

კაცმა უპასუხა: "ბუნება მე ბორჯომში ვიციო.... კარგი!"
კიდევ გამახსენდა:

კაცს რომ რამდენიმე (ვთქვათ, 4-5) ქალიშვილი ჰყავს და მორიგი მცდელობაც ასულის გამოძრომით  რომ დაგვირგვინდება და ის კაცი თავს იმით ინუგეშებს, რომ "უკანასკნელ ცდას" ბიჭურად დაუწყებს გაზრდას და, შესაძლოა, სახელიც კი რამე ისეთი შეურჩიოს, ქალსაც რომ ჰქვია და კაცსაც, მაგრამ რად გინდა რა?!... გაიზრდება ეს "ვაჟი" და, გინდა-არგინდა, მაინც ქალი იქნება... დაკრავს (თუნდაც დაჰკრავს!) ფეხს და გათხოვდება... ღმერთმა ბედნიერი ამყოფოს თავის ქმარ-შვილში!

ამ აზრის განსამტკიცებლად, რა თქმა უნდა, ნამდვილი ლექსი გამახსენდა და არა ვერლიბრი... მგონი, ბატონი დავითიც იზიარებს ჩემ აზრს:

მართალს ვიტყვი, შევიქნები ტყუილისა მოამბე რად?

ვერას უქებ საძაგელთა, უფერულთა პირ-საფერად.

მე, თუ გინდა, თავიც მომჭრან, ტანი გახდეს გასაბერად,

ვინც არა ჰგავს კახაბერსა, მე ვერ ვიტყვი კახაბერად.

აღიარებითი ჩვენება

ჩემი "პოლიტიკური კარიერა"

(აღიარება დაიწერა ზუსტად ორი წლის წინ, როცა მავანნი აქტიურად ცდილობდნენ ე.წ. ლუსტრაციის კანონის" შემოღებას)

– დავიბადე 1956 წელს, 16 აპრილს, თბილისში, მშობლები არ იყვნენ სკკპ–ს წევრები და არც შემდეგ ყოფილან; ჩემი დაბადება მათი დამსახურებაა, საბჭოთა ეპოქა დასაბადებლად მე არ ამირჩევია.

– 1960 წელს ჩუმად მომნათლეს, თუმცა ამ ფაქტმა ჩემგან ეკლესიური ადამიანი ვერ შექმნა; ჩემი "ნათლია" პირველად ვნახე ნათლობის დღეს და რაღაც "თეთრად"  ჩამრჩა მეხსიერებაში (ზაფხული იყო და, ალბათ, თეთრი "საროჩკა" ეცვა), მეორედ კი გუშინ, 2013 წლის 14 ივნისს... პეტრე-პავლეს სასაფლაოზე დავინახე, ოღონდ ამჯერად შავ ქვაზე დახატული... ძალიან სპეციფიური მეტსახელი ჰქონდა და საფლავის ქვაზე მიწერილი რომ ვნახე, უმალ მივხვდი, რომ მისი ნათლული ვარ.

– 1963 წელს შემიყვანეს სკოლაში, იმავე წლის 5 დეკემბერს დასვენების დღე რომ იყო და "კონსტიტუციის დღე" რომ ერქვა, ჩემს კითხვაზე, თუ რა არის კონსტიტუცია, ვერც ოჯახში და ვერც უბანში პასუხი ვერავინ გამცა.

– ანბანის შესწავლა რომ დავამთავრეთ, გულზე ხუთქიმიანი ვარსკვლავი დაგვაბნიეს ყველას ოქროსთმიანი ხუჭუჭა ბიჭის სახით და გვითხრეს – "ოქტომბრელები" ხართო. ოქტომბერი მაშინ მე წელიწადის თვე ვიცოდი და სანამ სსრკ–ს ისტორია არ გვასწავლეს, ვერ მივხვდი, თუ რა კავშირში იყო ნოემბერში მომხდარი რევოლუცია და მისი ბელადი "ოქტომბერთან"

– (პირველი ცოდვა) პიონერების რიგში მიგვიღეს მეოთხე კლასში, ავლაბრის არალეგალურ სტამბაში და იქ რატომღაც ე.წ. მედაფდაფე არ გამოცხადდა და ე.წ. პიონერული ხაზის ჩატარებას ვერ ახერხებდნენ – "მე ვიცი–მეთქი დოლზე დაკვრა, მასწ!" – ვთქვი და მას შემდეგ 4 წელი ყველა "ხაზზე" ვაბრახუნებდი.... ალბათ, ამ დამსახურების გამო, კლასის პიონერული რაზმის ერთ–ერთი რგოლის ხელმძღვანელად დამნიშნეს.

– (მეორე ცოდვა) მერვე კლასში რომ ვიყავით, ასე თუ ისე კარგი მოსწავლეები, კომკავშირის რაიკომში წაგვიყვანეს და გამოგვცადეს რა იმაში, რომ ვიცოდით "დედა რომელია', კომკავშირის წევრებად გვაქციეს, თუმცა კომკავშირის ნიშანი ნამდვილად არ მიტარებია. არსებობს კლასის ფოტოები და შემიძლია წარმოვადგინო.

– (მესამე ცოდვა) უნივერსიტეტში რომ ჩავირიცხე, ჩემმა ძმამ (ის სკკპ–ს წევრი გახდა ოკუპანტების ჯარში სავალდებულო სამსახურის გავლის დროს 1964–67 წლებში) დამიწყო ჩიჩინი – თუ გინდა, რომ რამეს მიაღწიო, კომკავშირში უნდა დაიწყოო ჩალიჩი – და ჩემს დაუკითხავად ასეთი "შტუკა" გამიკეთა. ფაკულტეტის კომკავშირის მდივანი, მეხუთეკურსელი ნოშრევან ჯიშკარიანი (ღმერთმა აცხონოს! ახალგაზრდა გარდაიცვალა, კარგი ბიჭი იყო....)  ჩემი ძმის სიმამრის მდგმური იყო და ამ ჩემმა ძმამ და მისმა სიმამრმა გამიჩალიჩეს ის. რომ კურსის პირველივე კომკავშირულ კრებაზე ნოშრევანმა მე კურსბიუროს მდივნის თანამდებობაზე დამასახელა და დამნიშნა კიდეც... ეს იყო ჩემი კომკავშირულ–კომუნისტური კარიერის მწვერვალი. ერთი წლის შემდეგ არაფრისკეთების გამო გამათავისუფლეს და დიდმა კაცმა და დიდმა მეცნიერმა კოტე ფაღავამ ყვირილით გამომისტუმრა ფაკულტეტის კომკავშირის კრებიდან უმაქნისობის და პოლიტიკური ინერტულობის გამო.... მადლობა ღმერთს, მეორე კურსიდან აღარ ვიყავი მდივანი და სულ მალე მე ბატონი კოტეს საყვარელი სტუდენტი გავხდი და მეც ძალიან მიყვარდა ეს დიდებული ადამიანი.

– 1981–83 წლებში ვმსახურობდი ავღანეთში სამხედრო თარჯიმნად, მაძალებდნენ სკკპ წევრობას, მაგრამ არ შევედი მათს როგებში და 1983 წელს ასაკის შესაბამისად კომკავშირიც და სამხედრო სამსახურიც ერთად დავტოვე....

– 1983 წლის სექტემბერ–ოქტომბერში ორი თვე ვმუშაობდი კომკავშირული ქალაქის ბორის ძნელაძის პასუხისმგებელ აღმსრულებლად (მზია რაჟდენოვნასთან), იქ მე განათება–გათბობა–კეთილმოწყობის საქმეები მევალებოდა.

– ამით დასრულდა ჩემი "პოლიტიკური კარიერა". მას შემდეგ არანაირ პარტიასა თუ დაჯგუფებაში გაწევრიანების არანაირი სურვილი და შანსი არ მქონია... ვიყავი ჩემთვის აპოლიტიკურ ყოფაში და ვზრდიდი შვილებს... ასევე აპოლიტიკურად! 

...მე ყველაფერი ვაღიარე, ახლა "ეს თქვენი რუმბივით გასიებული ფალავანი გინდათ შაიტანეთ და გინდათ გამაიტანეთ" (ციტატა ფილმ "ბაში–აჩუკი"–დან... არ იფიქროთ, რომ ამ ფრაზაში "ფალავანი" რაიმე "სემიოტიკური" წიაღსვლაა... "ფაჰლავან" სპარსული სიტყვაა და "ვ ეტომ გასტინიცე ია დერექტორ").

როგორც იქნა, გვეღირსა!

ამ ორიოდე დღის წინ ჩემი ძველი უბნისკენ მივდიოდი მანქანით და ჩემი სკოლელი, ბავშვობის მეგობარი დამემგზავრა... უფრო სწორად, დავინახე, რომ გზაზე იდგა, გავაჩერე მანქანა და წაყვანა შევთავაზე და, როგორც თბილისში ვამბობთ ხოლმე, ერთმანეთის ნახვაც ძაან–ძაან გაგვიხარდა... "სად მიგიყვანო?"–მეთქი, რომ ვკითხე, ისეთი კარგი სახელი მითხრა ჩემი მშობლიური უბნისა, რომ ესეც ძაან–ძაან გამიხარდა...

საქმე იმაშია, რომ ჩემს უბანს (ლაპარაკია სამების დიდი კარიბჭის წინ მდებარე ტერიტორიაზე) თავისი კონკრეტული სახელი არ გააჩნდა... ეს ქუჩა ახლანდელ ისნის (ყოფ. 26 კომისრის) და ჩუღურეთის (ყოფ. ოქტომბრის) რაიონებს ყოფდა ერთმანეთისგან, უფრო მიკროუბნური სახელების გათვალისწინებით კი ხევისუბნის (ჩუღურეთის მხრიდან), კაზარმის (ახლანდელი პრეზიდენტის სასახლის) და ხოჯევანქის (ელიის დასახლების მიმართულებით) გზაგასაყარზე მდებარეობდა და ახლაც მდებარეობს... 60–იანი წლების დასაწყისში სამების ხსენებული ჭიშკრის ადგილზე ოთხსართულიანი 98–ე რუსული სკოლა რომ ააშენეს, თითქოს ცოტათი გვეშველა და "სკოლის უბანი" დაგვერქვა, მაგრამ ასეთი სახელი დაკონკრტებას საჭიროებდა, რადგან იმ უბნებში 77–ე, 79–ე, 84–ე, 86–ე, 88–ე, 90–ე, 122–ე დიდ–პატარა ქართულ–რუსულ–სომხური სკოლები არსებობდა და შესაბამისად "სკოლის უბანიც" ბევრი იყო... 

ჰოდა – შენ ხარ ჩემი ბატონი! – ასე და ამგვარად გვტანჯავდა და ორიენტაციას (გეოგრაფიულს, განა სხვა რომელიმეს...) გვიბნევდა გზაგასაყარზე ცხოვრება... რაღაც მთლიანად საქართველოს მოდელში ვიყავით, რა... ვერც ამ ჩვენი ქვეყნისთვის დაგვიდგენია ორიენტაცია (აღმოსავლეთი, ჩრდილოეთი თუ დასავლეთი?) და ჩემს ხსენებულ უბანსაც იგივე სადარდებელი ჰქონდა...  

და აი, გვეღირსა! დაგვერქვა სახელი!

ჩემმა სკოლისდროინდელმა მეგობარმა მითხრა – "სამების უბანში მიმიყვანეო!" (ვაჰ, შენც გენაცვალე და იმ უბანსაც!)
სახელიც და გზაც ტაძრამდე მივიდა!!!

* * *

ეს უბნელობა და სკოლის მეგობრობა კი "ელჩებივით" მარადიული ცნება ყოფილა – ერთხელ თუ იქ დაიბადე და იქაური მეგობრები გაიჩინე, მერე სადაც გინდა გადასახლდე, მაინ სულ იმ–ძველი–უბნელი გქვია და იქაური მეგობრობაც მარადიული და დაუსრულებელია... და, მგონი, საიქიოშიც გრძელდება...

ესე იგი მე სამების უბნელი ვარ!

რა მაგარია!!!

Такие переводчики!...

1982 წელს შვებულებით ვიყავი ჩამოსული ჯარიდან და ჩემი 2 წლის შვილი გავასეირნე... საბაგიროში ჩავჯექი რუსთაველზე და ფუნიკულიორზე ავდიოდი... კაბინაში ჩვენთან ერთად ორი ჯგუფი იყო უცხოელებისა: ერთი ჯგუფი ძალიან შავები და მეორე – მათთან შედარებით ნაკლებად შავები... ეს უკანასკნელები ავღანელები აღმოჩნდნენ, ძალიან შავები კიდევ – ინდოელები... ავღანელებმა ჩემთვის ძალიან გასაგებ ენაზე ჩაილაპარაკეს – "ეს შავი ხალხი ამ ქვეყანაში საიდან აღმოჩნდნენო" – და რატომღაც ჩვენსკენ გამოიხედეს... არადა, მე და ჩემი შვილი, სკანდინავიელებთან შედარებით კი ვართ შავები, მაგრამ იმ ავღანელ–ინდოელთა შუაში თოვლივით ფითქინა თეთრები ვჩანდით... ჰოდა, ვითომ ვერ გავიგე, რომ ინდოელებს გულისხმობდნენ "შავებში" და ავღანელებს მათსავე ენაზე ვუთხარი – ჩვენთან ინდოეთში სულ ასეთი თეთრები ვართ და ეს შავები (მივუთითე ინდოელებზე), ალბათ, საქართველოდან ჩამოვიდნენ–მეთქი.... სანამ იმ ორმა ავღანელმა პირი დააფჩინა და გაშტერებული მიყურებდნენ, კაბინა გაჩერდა და მე და ჩემი შვილი ვახო გადავედით ფუნიკულიორის ბაქანზე...

იდგნენ ერთხანს ასე გაოგნებულები ის ავღანელები და ვერ გაერკვიათ – იმწუთს რომელ ქვეყანაში იმყოფებოდნენ... ეს საკითხი, ალბათ, ადვილად გაარკვიეს, მაგრამ ამ გამოცანას მაინც ვერ ამოხსნიდნენ – საიდან იცოდა მათთან ერთად კაბინაში მოხვედრილმა ბავშვიანმა კაცმა მათი ენა... თანაც სპარსული ენის ზუსტად ის დიალექტი, რაზედაც ავღანელები ლაპარაკობენ...

შავმა ინდოელებმა მშვიდად გაისეირნეს ფუნიკულიორის ბილიკებზე, მეც გავისეირნე შვილთან ერთად, მაგრამ ორიოდე დღეში დამიმთავრდა შვებულება და დავუბრუნდი სამხედრო ნაწილს, სადაც ჩემი ნაცნობი ავღანელები (...და რუსებიც) გულისფანცქალით მელოდნენ, რადგან, მიმინოს თქმისა არ იყოს – Такие переводчики на улице не валяются–ო!

თეირანის მთვარე

იუმორის მნიშვნელობა

იუმორი გრძნობის ქონა–არქონა და ამ ფაქტორის ზეგავლენა ურთიერთობებზე

  ა) იუმორის გრძნობა არ აქვს არც ქალს და არც კაცს:

   ასეთი წყვილები შეიძლება ცხოვრობენ ერთად დიდხანს და ჰყავთ ბევრი შვილები, მაგრამ ეს არის მხოლოდ სოციალურ–ფიზილოგიური მოვალეობის მოხდა და არა ურთიერთობა. 

  ბ) იუმორის გრძნობა აქვს ქალსაც და კაცსაც

   ფანტასტიური, ფეერიული სასიყვარულო ურთიერთობა, ზოგჯერ ლეგენდად ქცეული.... მაგრამ ძალიან მცირე ხანგრძლივობის და იშვიათად შთამომავლობაში ასახული.... მოგონება რჩება კარგი, მაგრამ მიმდინარე პროცესებში ერთმანეთი სძულთ.

  გ) იუმორის გრძნობა აქვს ქალს და არ აქვს კაცს

    რაიმე ურთიერთობაზე ლაპარაკიც კი ზედმეტია... და თუ მოხდა დაკავშირება, დამყარდება სრული მატრიარქატი.... ერთმანეთის გაძლებაზე. 

  დ) იუმორის გრძნობა არ აქვს ქალს და აქვს კაცს

    ღმერთმა დიდხანს და სიამტკბილობით გაცხოვროთ ერთად დიდხანს! გააბედნიერეთ საკუთარი თავიც და ყველა ახლობელიც თქვენი არსებობით. 

"ლავუაზიეს კანონი"- 2

... ოთხმოცდაათიანი წლების თბილისში

("ფანტაზია" #45(71), 1997 წ... 2013 წლის რედაქტირებით და წამატებებით)

OUVERTURE - "ბატონი აზარტი"

ადამიანი, ყველა სხვა ღვთიურ-ეშმაკეული "აღჭურვილობის" გარდა, უხვადაა დაჯილდოებული იმ შუქ-ჩრდილებით, რასაც მთლიანობაში ჟინი ჰქვია... თავისი ავი თუ კარგი შეფერილობით.

რაღას არ იგონებს ხოლმე ადამის ძე, რომ როგორმე შეებრძოლოს მოზღვავებულ ერთფეროვნებას და მასზედ გამარჯვებით წამით მაინც გადმოხედოს "არწივის საფრენი" სიმაღლიდან ყოფიერებას.

"ფორტუნა" თუ ქალბატონად აღიქმება და მისი კეთილგანწყობაც, ქალური სიმპათიისა არ იყოს, ძნელადმოსაპოვებელია, "აზარტი" უდავოდ "ბატონია", მთელი თავისი სიძლიერითა და მიმზიდველი სიტლანქით.

აბა, რომ არა აზარტის მიზიდულობის ძალა, განა გაბედავდა ბატონი რამაზი 150-ვატიანი ნათურის მწვადის ნაჭერივით გაქანებას პირისკენ და... თუმცა სჯობს, შორიდან მოვუაროთ და სათქმელიც ნელინელ შემოგთავაზოთ. 

...ჰოდა, იმას ვამბობდი:

გაუმარჯოს! ამინ!

ბიცოლაჩემმა იცოდა ხოლმე თქმა - "კარგი თიანეთის ხაჭო მომენატრაო"; შევუსწორე ერთხელ - "კარგი" არის ხაჭო და არა თიანეთი-მეთქი და ასე უნდა თქვა - "თიანეთის კარგი ხაჭო მომენატრა".

იწყინა - "მაშ, თიანეთი არ არისო კარგი?!"

ვერ შევედავე... თიანეთზე ამოსდიოდა მზე და მთვარე... ღულელებიდან დაწყებული ჟებოტა-არტნით დამთავრებული ყველას იცნობდა, უმისოდ ქელეხი და ორმოცი არ ჩაივლიდა... "Большая Тианетская Энциклопедия" დავარქვი და ბოლოს შევთანხმდით, რომ ასე ეთქვა - "კარგი თიანეთის კარგი ხაჭო... (კარგი ერბო... კარგი ლობიო... და ა.შ.) 

* * *

ამასწინათ კიდევ ერთ ნაცნობს შევუსწორე - "ყველა საქართველოს მოქალაქეს გაუმარჯოს" კი არ უნდა თქვა, არამედ - "საქართველოს ყველა მოქალაქეს გაუმარჯოს".

- არა, მე ეგრე მინდაო - ყველა საქართველოს მოქალაქე!

- მაინც რომელი "ყველა"?! რამდენი საქართველო არსებობს?

- რამდენი და... თავად საქართველო, მერე ფერეიდანი, მერე საინგილო... ტაო-კლარჯეთი და ლაზეთი... ბალშაია-მალაია გრუზინსკაია მოსკოვში... ლევილი საფრანგეთში... ამერიკის ქართველები და ასე შემდეგ... 

ვერ შევედავე და აქაც შევთანხმდით, რომ ამის შემდეგ გვეთქვა ასე:

ყველა საქართველოს ყველა მოქალაქეს გაუმარჯოს!

ამინ!

კესანე! - 4 პუნქტით...

პირველი: დღეის ამას იქით, თუ კიდევ შევეხე მავანთა სათაყვანებელ კერპებს, ივნისის ხუთ დღეში მოვკვდე და დავიმარხო  (ყველაფერი მოესწრება: 2 დღე ოჯახური გლოვა, 2 დღე პანაშვიდები და ერთიც – Поездка только туда)

მეორე: აფორიზმი – ბრიყვებს და ჯიუტებს წაქეზება არ სჭირდებათ, სიბრიყვე და სიჯიუტე თავად გაუმწარებს სიცოცხლეს.

მესამე: გუშინ სიტყვა "კესანეს" წარმომავლობას ვეძებდი, ინგლისურად Forget-me-not ყოფილა, რუსულად – Незабудка.... სპარსულად -   فراموش مرا مکن....
მერე ამეკვიატა ეს სიტყვა და არ მომასვენა

მეოთხე: ამდენი კარგი მეგობრის პატრონმა, მავანთა კერპთაყვანისმცემლობის გამო რატომ უნდა ვინაღვლო ბარემ კესანეც მომეშველა და დავუწერე ეს პატარა ლექსი ქალბატონს.... ვის? – ვინც თავის თავზე მიიღებს, მისი იყოს!


კესანე, ჩემო კესანე,
მამხედე, შენი კვნესა მე!
ნიავს რომ ებიბინები,
არ მამწონს, რა ვქნა, ესა მე!
ერთი მეც გამეთამაშე, –
რად გვინდა ვიღაც მესამე?!