ისევ ომარმა მიშველა

...ტარიელი ნესტანდარეჯანის ხილვისას გონს რომ დაკარგავს, ნათქვამია:

„სრულნი მუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან,

მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან;

მტერ-დაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან.

სამ დღემდის ვიყავ უსულო, ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან“.

კი, გასაგებია, რომ ეს „მუსაფი“ იგევე ყურანია, მაგრამ ამ სიტყვა „მუსაფს“ ვერ მივაგენი ლექსიკონებში, რადგან ფონეტიკური ცვლილებები ჰქონია განცდილი... და ისევ ჩვენმა მეგობარმა ომარმა მიშველა... მის ერთ რობაიში წერია:

یک دست به مصحفیم و یک دست به جام

ეს ყოფილა სიტყვა - „მოსჰაF“ [ مصحف ], შესაბამისად - რობაის თარგმანშიც უნდა დავწეროთ „მუსაფი“ (რადგან ასე დააკანონა შოთამ) და არა „ყურანი“

ერთ ხელში რომ მუსაფი მაქვს, მეორეში – ჯამი,

თავს ვიწონებ ხან კრძალვით და ხან – ურჩობის ჟამით;

ვერც ისლამის მადლით მიცნობთ, ვერც უღვთობის შხამით...

ცას, ლაჟვარდით მიმოხატულს, ვუმზერ დღით და ღამით.

ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ ახლა სხვა კითხვამ იჩინა თავი - რატომ უარყო რუსთველმა მუსლიმანთა საღვთო წიგნის უფრო გავრცელებული სახელი „ყურანი“ და რად გამოიყენა პოემაში ნაკლებად ცნობილი „მუსაფი“?!

რაღაც „ინტრიგა“ უნდა იყოს ამაშიც...

მთარგმნელობითი ბოტანიკა (?!)

...დიახ, მთარგმნელის საქმე ისეთია, რომ მან ბოტანიკაც უნდა შეისწავლოს [თუ დასჭირდა], პალეონტოლოგიაც და ასტრონომიაც და ბევრ სხვა სამეცნიერო სფეროშიც უნდა გაერკვეს ამა თუ იმ კონკრეტული ტექსტის თარგმნისას...

ავიღოთ ერთი რობაის სიტყვასიტყვითი თარგმანი (ეს რობაი აშკარად მიეწერება ხაიამს, მისი არ არის, თუმცა ეს სხვა თემაა და ამაზე მომავალში ვისაუბროთ, ანუ: უნდა ვთარგმნოთ თუ არა ე.წ. „მიწერილი“ ტექსტები).

„იცით, რატომ და რა მიზეზით გახდნენ ცნობილნი
და მითქმა-მოთქმის საგნები კვიპაროსი [სარო] და სოსანი?
იმ მიზეზით, რომ ერთ მათგანს აქვს ათი ენა და სულ მდუმარე,
მეორეს კი აქვს ორასი ხელი და ყოველთვის მოკლე“.

მე, როგორც საბჭოთა ეპოქიდან წამოსული კაცი, ყველა ნაწარმოებში მაინც „თემას“ და „იდეას“ ვეძებ და აქაც ეს დავინახე: კონკრეტული მცენარეების აღწერით ავტორი გვეუბნება, რომ გრძელი ენაც და ხელიც საძრახისია ადამიანისთვის, მაგრამ თუ სოსანის და კვიპაროსის [საროს] რაობაში არ გავერკვევით, ისე საქმე წინ ვერ წავა. აქვე გთხოვთ დაიმახსოვროთ, რომ „კიპარისი“ არასწორი (რუსულის გავლენით დანერგილი) ფორმაა, ხოლო ქართულ სამეცნიერო ლიტერატურში „კვიპაროზი/კვიპაროსი“ გვაქვს.

1) ჯერ სოსანის საკითხი გავარკვიოთ:
ეს სიტყვა სპარსულიდან კი არის შემოსული, მაგრამ სპარსელებს ამ ყვავილისთვის სხვა, ფრიად უცნაური სახელიც ჰქონიათ - „ენა კეფაზე“ [زبان در قفا]... მისი სამეცნიერო სახელი არის Consolida. ჩვენი ვიკიპედია კი ერთგვარი ტოლობის ნიშანს სვამს სოსანსა და ზამბახს შორის... (ზამბახიღა გვაკლდა!)

2) კვიპაროსის შესატყვისად სპარსულში წერია „სარო“ [سرو], ესე იგი ამ საკითხშიც „გარღვევა გვაქვს ბალანსში“, რადგან სარო ჩვენი ლერწმის სინონიმად ვაქციეთ და ამით ლამის განვდევნეთ ენიდან ეს მშვენიერი ქართული სიტყვა (ლერწამი), არადა, სპარსელებისთვის სარო ყოფილა კვიპაროსი და მისი ფოტო რომ მოვძებნეთ, რაღაც ჩვენებური ნაძვი თუ ფიჭვი დავინახეთ...
ერთი სიტყვით, სრული ლინგვისტურ-ბოტანიკური ქაოსია [ამიტომაც უნდა შევინარჩუნოთ ჩვენი საკუთარი სიტყვები და უცხოურს არ წავეპოტინოთ], თუმცა ჩვენ ამ შემთხვევაში გვაინტერესებს სხვა რამ - რომელს აქვს „ათი მდუმარე ენა“ და რომელს - „ორასი მოკლე ხელი“...

ყველაფერი მაშინ გაირკვა, როცა ზემოთ ჩამოთვლილი მცენარეების ფოტოები დავათვალიერე და დავინახე, რომ სოსან/ზამბახად წოდებულ ყვავილებს ნამდვილად აქვთ აქეთ-იქით გაშვერილი „ენები“, ხოლო კვიპაროს-ლერწამ-საროს უამრავი მოკლე „ხელი“ [წიწვი] აქვს... (იხილეთ ფოტოები).

ბოტანიკურად ასე თუ ისე გავერკვიეთ, ახლა დგება მოცემული ტექსტის გალექსვის საკითხი

„ქლინთონი და ქამეო“

...დიდი ხანია, ეს სახელები აღარ მომისმენია ისე ნათქვამი როგორც 90-იანებში სჩვეოდათ მავანთ: ქლინთონი... ვოშინგთონი... თეთჩერი... და ა.შ. მაშინ ასეთ „რბილ კომუნიკაციაში შესვლა“ იმ „წესის“ გამართლებად მიაჩნდათ, რომ ჩვენც ისე უნდა ვთქვათ, როგორც ისინი წარმოთქვამენო... ჰოდა, ამ „წესმა“ დღეს სულ თავბედი მაწყევლინა; არადა, ვერც დავანებე თავი, რადგან „თავსატეხს“ სანამ არ ამოვხსნი, ძილი და მოსვენება არ მეკარება....

ამბროზ ბირსის მოთხრობა „მხედარი ცაზე“ (დაიბეჭდა 1994 წელს „საუნჯეში“) ერთი კრებულისთვის, როგორც ახლა ამბობენ, „გავაციფრულე“ და იქ ასეთი ფრაზა შემხვდა:

„სილუეტზე ცხენის პროფილი ქამეოსავით იკვეთებოდა...“

გადავამოწმე, ფოტოშოპში გავზარდე ტექსტი... გავფილტრე... გავამკვეთრე... მაგრამ „ქამეო“ არ შეცვლილა, აშკარად ეს სიტყვა ეწერა... რა უნდა იყოს-მეთქი „ქამეო“ და სახლში თუ კომპიუტერში რაც ლექსიკონები მაქვს, ყველგან ვნახე, მაგრამ ეს სიტყვა არსად ჩანს... ინტერნეტში ამ სახელის მქონე ნამცხვრების მაღაზიას მივაგენი, მაგრამ სად ნამცხვარი და სად ცხენის პროფილი?!...

მოვძებნე ამ მოთხრობის რუსული თარგმანი (Всадник в небе), ვიპოვე შესაბამისი აბზაცი და საძიებო ფრაზა... „Лошадь стояла в профиль, и ее силуэт отчетливо выделялся на фоне неба“... მაგრამ სადაა და რა არის „ქამეო“?! - ეს რუსებმაც არ იციან...

სხვა რა გზა იყო, ინგლისური დედანი უნდა მომეძებნა, რაც არც ისე ადვილი საქმეა იმის გათვალისწინებით, რომ ამ ენაზე რამის მოსაპოვებლად ყველაფერში ფულის გადახდაა საჭირო... ბოლოს მაინც მივაგენი („A Horseman in the Sky“):

In silhouette against the sky, the profile of the horse was cut with the sharpness of a cameo...

უჰ, „კამეა“ ყოფილა...

(ცხენის პროფილი ცის ფონზე რაღაც კამეასავით იკვეთებოდაო).

ჰოდა, უნებლიეთ ეს გავიფიქრე - კიდევ კარგი, ახლა 90-იანი წლების „მოდა“ დაივიწყეს, თორემ რა გაუძლებდა მავანთა ასეთ „ნიუსებს“:

ქორონას შემდეგ დონალდ თრამფი ფაფუ!

ლურჯად რატომ ლაპარაკობ-ო ?!

ხშირად ორ და მეტ ენაში ხმოვანებით ერთგვარ სიტყვებს სრულიად განსხვავებული მნიშვნელობა აქვთ...
ერთი ჩვენი შორეული ნათესავი იყო, შუღარა ერქვა (რატომ დაარქვეს ასეთი სახელი და რას ნიშნავს თიანელებისთვის, არ ვიცი); ჰოდა ეს ბატონი შუღარა ამბობდა (ვახუშტის ფოლკლორულ საღამოებშიც მიუღია მონაწილეობა):
„ავლაბარში რომ დავდივარ, ასე მგონია, ყველა მე მეძახისო... (?!) საქმე იმაშია, რომ სომხურად „შუტ არა“ ნიშნავს - „აჩქარდი, იჩქარე“, შუღარას კი თავისი სახელი ესმოდა...
ისევ ქართულ-სომხური ლინგვისტური პარადოქსები ვნახოთ: „გიშერ“ სომხურად არის ღამე... ამ სიტყვას ქართულ „გიშერ“-თან სიშავის ლოგიკა კი აკავშირებს, მაგრამ სად ქვა და სად ღამე?!
სომხები ერთმანეთს ხშირად ეუბნებიან - „ლურჯ ეს ასუმ“ (მართალს ამბობ, მეღადავები?!)... არა, ლურჯი ფერი აქ არაფერ შუაშია... „ლურჯ“ სომხურად ნიშნავს „სერიოზულს“...
ბევრს აღარ გავაგრძელებ, დღეს ერთი ირანელი მელაპარაკა ტელეფონი და მითხრა - „ბარან მიად ვა ჩექარ ქონიმ“-ო წვიმა მოდის და რა ვქნათო... (უნდა შევხვედროდი მას)... ჰოდა, ამ დროს ტელევიზორით რაღაც რუსული ფილმი გადიოდა და „ბარან“-ო თქვა კაცმა...
ბარან - სპარსელებისთვის წვიმაა, ბარან - რუსებისთვის ცხვარია... არის რამე ლოგიკა?!
ბევრი ასეთი უცნაურობის გახსენება შეიძლება... იქნება წიგნადაც გამოვცე?!
ხომ ვერ მეტყვით - რატომ ჰგავს ერთმანეთს ეს სიტყვები: „ფორთოხალი“ - „პორტუგალია“?

„ფანჯარა“ - პედაგოგიური ჟარგონი თუ პოეზია?

იტალიურ ტექსტში სიტყვა Finestra შემხვდა და ლექსიკონში ჩახედვა არ დამჭირვებია, გუმანმა (...და კონტექსტმაც, რასაკვრიველია!) მიკარნახა, რომ ეს უნდა იყოს „ფანჯარა“... მართალია, იტალიურში ეს ლათინური Fenestram-იდან მოდის (ფრანგ. - Fenêtre გერმ. - Fenster და ა.შ.), მაგრამ სპარსულ „ფანჯარასთანაც“ შეიძლება ჰქონდეს კავშირი... მივყვეთ ახლა დინებას: „ფანჯარა“ ნიშნავს ხუთკუთხა ამოჭრილ ნაწილს კედელში (ფანჯ - ხუთი)... სომხებსაც ასეთივე აზრით დაურქმევიათ - պատուհան („პატუჰან“ - კედელში ამოღებული), რუსების окно ალბათ око-სთან (თვალთან) არის კავშირში, ანუ ადგილი, სადაც გახედვა შეიძლება და ამას ამტკიცებს ხორვატების prozor (გასახედი ადგილი). „ვეფხისტყაოსანი“ სიტყვა „ფანჯარას“ არ იცნობს, ყველგან გამოყენებულია „სარკმელი“. სა-რკმ-ელ... ეს იგი ეს სიტყვა დაშენებულია „რკმ“ ძირზე და ამ ძირით შექმნილი კიდევ ერთი სიტყვა გვაქვს ქართულში - თირკმელი... რა აზრობრივი კავშირი უნდა იყოს სარკმელსა და თირკმელს შორის?! ვიფიქროთ: ქართველთა საცხოვრებლებს ჰქონდა „საკვამური“ და „სარკმელი“... ესე იგი ორივე რაღაცის შინიდან გარეთ გატანას ემსახურებოდა... კაცმა რომ თქვას, თირკმელსაც იგივე დანიშნულება გააჩნია... ჰოდა, ისევ „ვეფხისტყაოსანს“ მივმართოთ და, მგონი, ის გაგვარკვევს ყველაფერში: „ხამს მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს...“ ანუ: მელექსემ თავისი ნაცოდვილარი ცუდად არ უნდა გამოამჟღავნოსო... გარეთ უხეიროდ არ უნდა გამოიტანოსო... ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ მასწავლებლებმა ორ გაკვეთილს შორის ღიად დარჩენილ დროს „ფანჯარა“ რომ უწოდეს, ეს უფრო პოეტური წიაღსვლა მგონია, ვიდრე პედაგოგიური...

მთაწმინდობა

• მთაწმინდობა, ანუ წმიდა დავითობა ძველ თბილისში იდღესასწაულებოდა აღდგომის მეშვიდე კვირის ხუთშაბათ დღეს.
• მთაწმინდა ძველ თბილისს დასავლეთიდან ემიჯნებოდა და იგი ქალაქის თითქმის ყოველი მხრიდან ჩანდა, რაც კიდევ უფრო მიმზიდველს ხდიდა მას. 
• სახელწოდება ამ ადგილმა იერუსალიმში არსებული წმიდა მთის სახელის გავლენით მიიღო. 
• VII საუკუნეში საქართველოში ქრისტიანული სარწმუნოების საქადაგებლად გამოემგზავრა ცამეტი ასურელი მამა-ბერი. საქართველოში ჩამოსვლისთანავე თითოეულმა მათგანმა სამოღვაწეოდ ქვეყნის სხვადასხვა კუთხე აირჩია. ერთ-ერთი მათგანი, რომელიც თბილისის გარეუბანში, მთაზე დასახლდა, ბერი დავითი იყო. 
• 
  
• 1540 წელს წმიდა დავითის სამყოფელის, სენაკისა თუ ეკლესიის ადგილზე ბერად შემდგარი დავით და ნიკოლოზ გაბაშვილები აგებენ ეკლესიას, რომელსაც ჩვენამდე არ მოუღწევია. დღევანდელი ეკლესია XIX საუკუნისაა.
• როგორც თითქმის ყველა საეკლესიო დღესასწაულზე, მამადავითობაზეც მლოცველი ქალები ჭარბობდნენ მამაკაცებს. დილაადრიან იწყებოდა მთაწმიდისაკენ მლოცველთა სვლა. შორიდან მაყურებელს მთის ფერდობზე შეფენილი მლოცველნი რაღაც მოძრავი ჯაჭვი ეგონებოდა. 
• დიდი ეკლესიის (XIX ს.) სამხრეთით მდგარი პატარა ეკლესია XX საუკუნის დასაწყისში აიგო. ქალაქის ერთ-ერთი ძველი მკვიდირების პლატონ ბერიძისა და ანეტა დართალაშვილის გადმოცემით, ეკლესიის საშენი მასალა — აგური, თურმე მთის ძირას ეწყო და ყოველ მლოცველს, ეკლესიაში ასვლისას, თან უნდა აეტანა რამდენიმე აგური. აი, ასე აშენებულა წმიდა დავითის პატარა ეკლესია. 
• მთაწმინდაზე ასულ მლოცველებს, სანამ ეკლესიაში შევიდოდნენ, ჯერ ეკლესიისათვის უნდა შემოევლოთ სამჯერ და თან ძაფი შემოეხვიათ მისთვის. ეს იყო ეკლესიისადმი თაყვანისცემის ერთ-ერთი გამოხატულება. 
• აქ მოსულ მლოცველებს კიდევ ერთი ჩვევა ჰქონიათ. იმის გასაგებად, შეუსრულდებოდა თუ არა ჩანაფიქრი, ოცნება, სურვილი, შეისმინა თუ არა ღმერთმა მათი თხოვნა, ეკლესიის დასავლეთ კედელში გარედან ჩადგმულ რკინის კარს კენჭს ჩამოუსვამდნენ, უფრო ზუსტად, მიადებდნენ. თუ სურვილს შესრულება ელოდა, კენჭი უნდა გაჩერებულიყო, კარს მიკროდა. ასევე დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ მლოცველები კლდიდან ჩამოშლილი თუ დაძრული ქვის ხმაურს. ყოველივე ეს კარგის მაუწყებლად ითვლებოდა
• მთაწმინდის ეკლესიაში არსებობდა ბავშვის შეწირვის წესი. მშობელი, რომელსაც ხშირად უკვდებოდა შვილები, რამდენიმე ხნით წმიდა დავითის ეკლესიას შესწირავდა შვილს. „შეწირული ბავშვი“ რამდენიმე ხნით, დათქმული დროის განმავლობაში, თმაგაუკრეჭავი დადიოდა. ტანზე თეთრი ტანსაცმელი უნდა სცმოდა გაუხდელად. ბოლოს, როცა დრო მოვიდოდა, ფეხშიშველა ბავშვს მთაწმიდის ეკლესიაში მიიყვანდნენ. იქ მღვდელი თმას შესჭრიდა, ფერად ტანსაცმელს ჩააცვამდა და ლოცვა-კურთხევით დაამთავრებდა ამ რიტუალს. შემდეგ იკვლებოდა საკლავი ცხვარი ან ხარი.
• მამადავითობას, მთაწმინდობის დღეს, ლოცვა-წირვის შემდეგ იწყებოდა დიდი სეირნობა, ისმოდა დუდუკის და დაირის ხმა, სადღაც მღეროდა ბრმა საზანდარი. იქვე წრე შეეკრათ და ორი ფალავანი ჭიდაობდა. 
• დღესასწაული დაღამებამდე გრძელდებოდა. 
• ივნისის თვე არ იყო მდიდარი არც საეკლესიო და არც სახალხო დღესასწაულებით. ამ თვეში მხოლოდ კათოლიკები აღნიშნავდნენ წმინდა სულის მოფენის დღეს. იგი შემდეგნაირად აღინიშნებოდა: კათოლიკურ ეკლესიაში ლიტურგიის — წირვის შემდეგ მლოცველთა პროცესია მიემართებოდა სოლოლაკის უბანში მდებარე კათოლიკური სასაფლაოსაკენ (გუდოვიჩის ქუჩის გავლით, დღევანდელი ჭონქაძის ქუჩა). მრევლის მსვლელობას მოთავეობდა ეკლესიის მოძღვარი, რომელსაც მიჰქონდა გავალაკს — საჩრდილობელს (ბალდახინს) მოფარებული ქრისტეს წმინდა ნაწილები მგალობელთა და მუსიკის თანხლებით. ამ სადღესასწაულო პროცესიაში მონაწილეობას იღებდნენ თბილისში მოსახლე ყველა ეროვნების კათოლიკები: ქართველები, პოლონელები, სომხები, გერმანელები, რუსები... 
• პროცესიას წინ მიუძღოდნენ ორრიგად ჩამწკრივებული, თეთრტანსაცმლიანი გოგონები და ყმაწვილები, რომლებსაც ხელში ყვავილებით სავსე კალათები ეჭირათ. ბავშვები გზადაგზა კალათიდან იღებდნენ ყვავილებს და ქუჩაში აბნევდნენ. 
• სასაფლაოზე იდგმებოდა ოთხი ტრაპეზი - ტახტი ოთხი სახარების (მათე, მარკოზი, ლუკა, იოანე) წასაკითხად. თითოეული სახარება იკითხებოდა სხვადასხვა ენაზე — ქართულად, ლათინურად, პოლონურად, სომხურად. ოთხ ენაზე სახარების კითხვა სიმბოლური მნიშვნელობისა იყო და ასახავდა სხვადასხვა ქალაქებსა და სოფლებში მოსიარულე მქადაგებელ იესო ქრისტეს. წმიდა სულის მოფენის დღესვე მოხდა სასწაული — იესოს მოწაფეებმა — მოციქულებმა მოულოდნელად ერთმანეთისათვის გაუგებარ სხვადასხვა ენაზე დაიწყეს ლაპარაკი. 
• გზადაგზა ყვავილების მობნევაც სიმბოლურად სულისა და მადლის მოფენას გამოხატავდა.
  
• თეიმურაზ ბერიძე, „ძველი თბილისის სურათები“

რას ნიშნავს „ავთანდილი“

(ორი ციტატიდან გამოტანილი დასკვნა)

ციტატა პროფესორ გურამ ჩიქოვანის სტატიიდან - „ავთანდილის ეტიმოლოგიისათვის“
ჩემი აზრით, ავთანდილი ნამდვილად შედგება ორი წევრისაგან (avtan - dil). პირველი (avtan) უნდა მომდინარეობდეს არაბული სიტყვიდან afdal (افضل) - „საუკეთესო“, „უკეთესი“, „უპირატესი“, „უშესანიშნავესი“, „სწორუპოვარი“, „უბადლო“, „უებრო“. მეორე წევრი, ვფიქრობ, არის სპარსულ/არაბული din (دین) - „რელიგია“, „სარწმუნოება“. შედგენილი სახელი მნიშვნელობაა „უშესანიშნავესი, უბადლო, უებრო რელიგიისა, რელიგიათა შორის“. იგი მიღებულია შემდეგნაირად:
afdalu-d-din / afdal ad-din > afdal-din > avtandil (ავთანდილ)

პროფესორი დავით კობიძე თავის წერილში სპარსულენოვანი აზერბაიჯანელი პოეტის ხაყანი შარვანელის შესახებ წერს: (ციტატა) „ხაყანი XII საუკუნეში მოღვაწეობდა. მისი მშობლიური კუთხის შარვანის გვერდით ყვაოდა საქართველო, თამარ მეფის კარს შესანიშნავი პოეტების პლეადა ამშვენებდა; მათ შორის ყველაზე მეტად „ვეფხისტყაოსნის“ ავტორის რუსთველის სახელი ბრწყინავდა. ყოვლად შეუძლებელია ხაყანის იმდროინდელი დიდი ქართული ლიტერატურული შემოქმედების შესახებ არაფერი სცოდნოდა. ჩვენს დრომდე შემონახულა ცნობები იმის შესახებ, რომ რუსთველის სახელი მის სიცოცხლეშივე გამხდარა სამშობლოს საზღვრებს. ზოგიერთი უცხოელი მოღვაწე თურმე საქართველოში ჩამოდიოდა პოეტის სანახავად და მის გასაცნობად. ასე, მაგალითად, ერაყიდან ჩამოსულა ერაყულ-ქურთული პოეზიის დიდი წარმომადგენელი, XII საუკუნის პოეტი აჰმედ მალა ჯაზირი, გაუცნია რუსთველი და ხაყანისთანაც ხანგრძლივი მეგობრობა ჰქონია.

თუ შევაჯერებთ ამ ორ ციტატას ერთმანეთთან, მივიღებთ იმას, რომ რუსთველი იცნობდა და მეგობრობდა პოეტ ხაყანისთან (1120-1199 წწ), რომელსაც სახელად ერქვა აფდალ ედ-დინ  (afdal ad-din) და არ არის გამორიცხული, რომ მან ამ სახელიდან შეთხზა ქართული „ავთანდილი“, რადგან „ვეფხისტყაოსნის“ დაწერამდე სახელი ავთანდილი არ არსებობდა ქართულ სინამდვილეში.

*  *  *
ახლა ორიოდე სიტყვა თავად აფზალ ედ-დინ  ხაყანის შესახებ: მან ნამდვილად იცოდა ქართული ენა და ამას მოწმობს ერთი რობაი, სადაც ფიგურირებს ქართული სიტყვა „მოი“ (მოდი), პოეტი ასე ამბობს: ერთი ლამაზმანის ტრფობამ საქართველოში დამასახლა და მას იმდენჯერ ვუთხარი „მოი, მოი“, რომ ენა თმასავით გამიწვრილდა, თმები კი ენასავით ამეტყველდნენო; აქ არის სიტყვათა თამაში: „მოი/მუი“ სპარსულად „თმას“ ნიშნავს.
ეს რობაი ასე ვთარგმნე ქართულად, რაღაც აზრი და განწყობა შენარჩუნებულია:

რადგან არ მიყვარს არავინ თმადალალ ლამაზმანსავით,
მე საქართველოს მკვიდრი და ქართველი გავხდი მასავით;
„მოი“ - იმდენჯერ აღმომხდა მავედრებელი ხმასავით,
თმამ ენა ამოიდგა და ენა გაწვრილდა თმასავით.