среда, 25 декабря 2013 г.

ფოტოგრაფიის საგა

ერთსაც დავწერ და წავალ იქ, საიდანაც დილით ბრუნდებიან...
გამიჩნდა სურვილი, რომ ახლანდელი მცირე ასაკის და მომავალი თაობებისთვის აღვწერო ის პროცესი, თუ როგორ იქმნებოდა ჩვენს ბავშვობაში ფოტოსურათები...

   ჯერ ვყიდულობდი ფოტოფირს, რომელიც იყო დახვეული და ჩადებული ე.წ. ვერცხლის ქაღალდSი და ზემოდან სქელი შავი სინათლეგაუმტარი ქაღალდიც ჰქონდა. როგორც წესი, ვყიდულობდა 65 მგრძნობიარობის ფირს, ეს საშუალო და ოპტიმალური იყო, არსებობდა ასევე 32 და 130 მგრძნობიარობის.
   ფირი ბევრგან იყიდებოდა და შორს წასვლა არ მჭირდებოდა, წავიღებდი, ჩავჯდებოდი სიბნელეში ან ხელეbს შევყოფდი რამდენიმე საბნის ქვეშ და იქ ფირს ჩავახვევდი ე.წ. კასეტაში ისე, რომ საგანგებოდ გამოჭრილი წვერი გარეთ დარჩენოდა... ფირი შედგებოდა 36 კადრისგან და როცა დატენილ კასეტას აპარატში ჩავდებდი და ერთ საკონტროლო გადახვევას გავაკეთებდი, რათა დავრწმუნებულიყავი, რომ ფირი კასეტიდან გამოდის და მეორე მხარის "კატუშკას" ეხვევა, კადრების აღმრიცხველ რგოლს ნულზე დავაყენებდი... კარგია! წავედით სკოლაში, აპარატი ჩანთაში დავმალეთ და გაკვეთილების შემდეგ გადავუღებ ჩემს კლასელებს... (კარგი ბავშვები არიან, თქვენც მოგეწონებათ).
   ფოტოგადაღების საუკეთესო დრო 12–დან 2–3 საათამდე იყო, როცა მზე ზენიტშია და მაქსიმალური სინათლე იფრქვევა, თუმცა იდეალური პირობებისთვის საჭიროა ღრუბლებიც, რათა მზის სხივები თანაბრად გაიფანტოს და სინათლისა და ჩრდილების მეტ–ნაკლები განფენილობა იყოს .... ერთი სიტყვით, გადავიღებდი 36 კადრს და წავიდოდი მარჯანიშვილის მოედანზე, სადაც სპეციალური ფოტომაღაზია იყო... ერთი ასეთი მაღაზია ვაჟა–ფშაველაზეც იყო, მაგრამ იქ ძალიან იშვიათად დავდიოდი...     საჭირო იყო ორი წამალი – Проявитель და Фиксаж...
   აპარატს ჰქონდა უკან გადახვევის საშუალება და გადაღებულ ფოტოფირს ისევ კასეტაში ვაბრუნებდი... მერე დავამზადებდი წამლებს... ჯერ Проявитель – ნელთბილ წყალში იხსნებოდა თავიდან პატარა პაკეტი და მერე მთლიანი ფხვნილი... აჭანჭყარება და მაგის ჯანი... ასევე Фиксаж – ოღონდ პატარა პაკეტი ძირითადი ფხვნილის შემდეგ უნდა ჩამეყარა ხსნარში...
   წავედით ისევ სიბნელეში ან ხელები საბნების ქვეშ – ფოტოფირი "ბაჩოკში" უნდა ჩავახვიოთ, სადაც მერე ჩავასხამთ ჯერ Проявитель–ს, დავაცლით 5–7 წუთს, მერე გადმოვასხამთ წამალს (არ გადაღვაროთ, სურათების დასაბეჭდად დაგვჭირდება), მერე კარგად გავავლებდით წყალში "ბაჩოკის" გაუხსნელად და ბოლოს Фиксаж – 15–20 წუთი და.... გადმოვღვრიდით წყალს (ამასაც ვინახავთ ბოთლში ფოტოქაღალდების დასაბეჭდად) და გულისფანცქალით ვათვალიერებთ ნეგატივის სახით გამჟღავნებულ ფოტოფირს და გამოცდილება გვკარნახობს, თუ რომელი კადრიდან როგორი სურათი დაიბეჭდება....
   რომ დაღამდება, ჩავიკეტებით სამზარეულოში, ავანთებთ წითელ სინათლეს და დავიწყებთ ბეჭდვას... თუ გაინტერესებთ, გიამბობთ ქაღალდზე გადატანის პროცესსაც... 
   * * *
   ერთი კახელი კაცი დასავლეთში ჩავიდა და ხეზე გასული ყურძენი იზაბელა (ადესა) დაინახა... ადგილობრივებმა უამბეს, რომ ამას არც გაფუქრჩქვნა სჭირდება, არც გასხვლა და არც შეწამლვა... მხოლოდ დაკრიფავ და დაწურავო...
   – მერე–და მაგის ღვინოს რა ნამუსითა სვამთ, უშრომელად რომ წურავთო?! – გაიკვირვა კახელმა...

   მეც ასეთი აზრები მიჩნდება, დღევანდელ ფოტოებს რომ ვუყურებ... ეკრანზე.

суббота, 21 декабря 2013 г.

"მხოლოდ სულია უსასრულოდ მოასპარეზე"

ბატონი ვახუშტი კოტეტიშვილიც და ბატონი ჯემალ აჯიაშვილიც თავისი ძირითადი პროფესიით ირანისტები არიან; მოგეხსენებათ, მეც ამ პროფესიის გახლავართ და 1981 წლამდე, სანამ ჩემს ცხოვრებას ავღანეთის ომი დაასახიჩრებდა, ორივე მათგანთან თითქმის ყოველდღიური ურთიერთობა მქონდა, ასე ვთქვათ, თამაშ–თამაშით თარგმნასაც მასწავლიდნენ, თანაც ერთმანეთზე ხუმრობდნენ (იუმორის გარეშე ვერცერთს ვერ წარმოედგინა ცხოვრება), თუმცა ამ ხუმრობაში ბევრი სიმართლეც ერია... ვახუშტიმ მითხრა ერთხელ – (ჩვენში დარჩესო და....) ჯემალი კი არ თარგმნის, საკუთარ ლექსებს წერს და იქ ხან მოშე იბნ ეზრას მიაწერს და ხანაც ფრანჩესკო პეტრარკასო...
* * *
პეტრარკას პოეზიით არასოდეს ვყოფილვარ დაინტერესებული, ახლა კი მხოლოდ მის ლექსებზე ვფიქრობ და ვეძებ ყველაფერს მის შესახებ... როგორც იქნა ბატონი ჯემალის თარმანებიც გადმოვიწერე და ჩავუღრმავდი და ვახუშტის ნათქვამი გამახსენდა; დიახ, ეს ყველაფერი საკმაოდ შორსაა ორიგინალისგან, მაგრამ იმდენად დიდებული პოეზიაა, რომ ადამიანს დაამუნჯებს კარგა ხნით, ფიქრებში ჩაძირავს... მეც განვაგრძობ ახლა ჩაძირვას, მანამდე კი უბრალოდ მინდოდა თქვენთვის გამეზიარებინა ეს მოგონებაც და უდიდესი ქართველი პოეტის, ჯემალ აჯიაშვილის ლექსიც...
ჰო, ესეც უნდა ვთქვა – იქ რომ წავალ, იმ ცოდვას მოვინანიებ ბატონი ვახუშტის წინაშე, რომ "ჩვენში ნათქვამი" საჯარო გავხადე...  ჯემალიც ხომ იქ არის და პირსუკან ლაპარაკი არ გამომივა.

მოვა ჟამი და დაგვიძახებს ბინდი ვრცეული
და ჩვენი ყოფა - მისი ხატი, მისი ფერწერა
არარაობის სათვალავში ჩაიძერწება
და გაცუდდება ყველა ნივთი და განძეული.

და მიდის, მიდის, მიირწევა ჩემი სხეული,
ხოლო თრობა და სიყვარული - ოქროს ლერწებად
შეზრდია სულს და ღამეს მისდევს და ილეწება
დრო - წარმავლობის მოციქულად გადაქცეული.

მიდის ცხოვრება, მიიჩქარის, მაგრამ იმავ დროს
ვეჭვ, ხელოვნებამ აღსასრული გადამივადოს,
მხოლოდ სულია უსასრულოდ მოასპარეზე

და დრო, რომელსაც იმორჩილებს მხატვრის გონება:
ხან არენაზე წარმოჩნდება გრძნობის გარეშე,
ხან ყოველივეს მგრძნობელობით ეპატრონება...

ფანტასტიურია!

მოვა ჟამი და დაგვიძახებს ბინდი ვრცეული...

вторник, 17 декабря 2013 г.

ნუ შეხვალ ორჯერ სეფაში!

...ერთი წრე რომ შემოუარეს (დაიტირეს, გამოიგლოვეს, სეფაშიც შევიდნენ..) მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის "პრაფესორებმა" შექსპირს, მის პიროვნებას, ბიოგრაფიას, შემოქმედებას.... ყველაფერს! გამოიკვლიეს ყველაფერი, რაც შესაძლებელი იყო და.... აღმოჩნდა, რომ შექსპიროლოგია დადგა კრახის წინაშე, რადგან ახალს ვეღარაფერს ამბობდა და დღეს-ხვალ არაპრესტიჟული სფერო გახდებოდა ლიტერატურის გარშემო მოწრიალე ათასი ჯურის ავანტიურისტისთვის, ანუ გაკოტრდებოდა უზარმაზარი ლიტერატურული ბიზნესი და ჰა! - სასწაული! რამდენიმე ბრიტანელმა და ამერიკელმა მკვლევარმა შემოაგდო ასეთი (როგორც ახლა იტყვიან - შოკისმომგვრელი!) ზღაპრული ჰიპოთეზა:


შექსპირი, როგორც ცოცხალი არსება და პიროვნება, საერთოდ არ არსებობდა (სხვათა შორის, ასეთივე ჰიპოთეზა რუსი პოეტის ბლოკის შესახებაც არსებობს); ეს არის ვირტუალური ავტორი, რომელიც ორმა პიროვნებამ შეთხზა. ვინ იყვნენ ეს პიროვნებები?
ფრენსის ბეკონი და მისი ძიძიშვილი - ენტონი ბეკონი.
თავისი ეპოქის უდიდესი ფილოსოფოსი ფრენსის ბეკონი ყოფილა (არც მეტი, არც ნაკლები!) ინგლისის ძლევამოსილი დედოფლის ელისაბედის ვაჟი, რომელიც მას დაუმალავს და დაბადების შემდეგ ბეკონების ოჯახში გაუძიძავებია... ელისაბედი, რომელიც ტიუდორების დინასტიის უკანასკნელი წარმომადგენელი იყო და ოცნებობდა ელემენტარულ ქალურ ბედნიერებაზე, შვილზე, ოჯახზე და ა.შ. (რის გამოც შეიძულა და სიკვდილით დასაჯა მარიამ სტიუარტი, რადგან შურდა მისი, როგორც ქალისა), უცებ საკუთარ შვილზე, ტიუდორების დინასტიის გაგრძელების ერთადერთ იმედზე, ამბობს უარს (....რომელიც მავანი რობერტ დადლისაგან შეეძინა თურმე და გაუგებარია  - რატომ? - მას ერთ-ერთ სატრფიალო სეანსში უთხრა, რომ იგი არასოდეს გათხოვდება, რადგან მისი ერთადერთი და საოცნები საქმრო არის.... ინგლისი (?!)

- ერთი სიტყვით, მან შვილი გააძიძავა... ბეკონების ოჯახში იზრდებოდა კიდევ ერთი ვაჟი, ნამდვილი შვილი თავისი მშობლებისა - ენტონი; ინგლისის ტახტის დამალული მემკვიდრე მასთან ერთად ცხოვრობდა და იღებდა განათლებას.... დედოფალმა თურმე იზრუნა როგორც საკუთარ შვილზე, ასევე ბეკონების ნადვილ ვაჟზე, მისცა ბრწყინვალე სწავლა-განათლების მიღების საშუალება და.... შედეგად მივიღეთ ის, რომ ეს ორი კაცი გახდნენ ფილოსოფოსებიც, პოეტებიც, დრამატურგებიც და მთელი შემოქმედება, რასაც უილიამ შექსპირს მიაწერენ, შექმნეს ამ ძუძუმტეებმა - ფრენსისმა და ენტონიმ - ასეთი განრიგით: ფრენსისი მხოლოდ პიესებს წერდა, ენტონის კი ეკუთვნის ყველა (154) სონეტი, რაც დღეს ჩვენთვის ცნობილია უილიამ შექსპირის სახელით...
ესე იგი შესაპირი საერთოდ არ არსებულა, არც დრამატურგის, არც პოეტის, არც "გლობუსის" თეატრის მსახიობის და არც სტრატფორდში დაბადებულ ადამიანის სახით...
* * *
ერთი სიტყვით, "პრაფესორებმა" შეთხზეს ახალი მითი და მეორედ მოიწადინეს "სეფაში" შესვლა, ოღონდ ის არ იციან, რომ ზოგჯერ მასპინძლები გასვენებაში მისულ აბეზარ მგლოვიარეებს მალულად ზურგზე ჯვარს ასვამენ, რომ მეორედ აღარ მიირთვას პურ-მარილი.

пятница, 13 декабря 2013 г.

სიზმარი

13 დეკემბერი, 2013 წელი

ჩემმა თანაკლასელმა სიზმარში მთხოვა - ფოტოაპარატი მათხოვეო, აი, ის, ბავშვობაში რომლითაც გვიღებდიო სურათებს - ФЭД-3
მე ვუთხარი - საიდან მოგიტანო-მეთქი ის აპარატი, აჰა, ეს ციფრული ფოტოაპარტი აიღე და წადი ჩემი სიზმრიდან...
- არაო! გინდა თუ არა, ის ძველი აპარატი უნდა მომიძებნოო..
- ვაჰ!
...კიდევ კარგი, გამომეღვიძა, თორემ ვეტყოდი რამე ბემურაზობას - გოგო, შენ! ხომ არაფერი გეშლება?! - და ა.შ.
ლამის 50 წელია ვიცნობ და პირველად ვნახე სიზმარში... იქაც ისეთივე გიჟი ყოფილა, რაც ცხადშია.

დღეს პირველად შემოვედი აქ და დილა მშვიდობისა, ჩემო ფრენდებო! 
თოვლი მოვიდა, ჭაბუა წავიდა... რა არის ჩვენი ცხოვრება?!