აი, ამ აშუღების სახელები თუ ფსევდონიმები შემორჩა ისტორიას:
ბეჩარა
განჯისკარელი ანტონ
გივიშვილი დავით
ევანგულა
იეთიმ გურჯი
სათარა
საიათნოვა
სკანდაროვა
ფერშანგიშვილი სტეფანე
ქეშიშ დარდიმანდი (იოსებ ამირიძე)
შამჩი-მელქო
ჰაზირა
1. შამჩი-მელქო
ვიკიპედიაში „ჩამჩი-მელქო“ წერია, რაც არასწორია, სხვა წყაროებში გაუსწორებიათ და „შამჩი“-ს წერენ...
ჯერ „მელქო“-ზე ვთქვათ ორიოდე სიტყვა:
არაბულ „მ-ლ-ქ“ ძირზე დაყრდნობილი სიტყვაა და კავკასიაში ფრიად გავრცელებული სახელების და გვარების სათავეა: მელიქიშვილი, მელიქია, მელიქიძე, მელქისედეკი, მელიქსეთბეგი, მელიქიანი, მელიქ-ზადე, მალიკოვი (რუსულში)... „ვიფხისტყაოსანშიც“ კი არის მელიქ-სურხავი (ზღვათა სამეფოს მეფე)...
არაბულში ეს „მ-ლ-ქ“ ძირი მართვას, გამგებლობას მფლობელობას და რაღაც ასეთს ნიშნავს... მერე სხვადასხვა ენაში სახელებად იქცა და პირველადი მნიშვნელობა დაკარგა...
„შამჩი“ ორი ელემენტისგან შედგება: შამ + ჩი... პირველი მათგანი არის „სანთელი“ (არაბ. شمع ), ხოლო „ჩი“ (چی) სპარსული ბოლოსართია (არაბულში ასო-ბგერა „ჩ“ არ არსებობს) და აწარმოებს ამა თუ იმ პროფესიის ადამიანს, ანუ „შამჩი“ არის „მესანთლე“,
ეს „შამ“ კიდევ გვაქვს მეფე თეიმურაზის პოემის სახელში: „შამიფარვანიანი“, ანუ სანთელი და ფარვანა.
რაც შეეხება „ჩი“-ს...
- გავიხსენოთ „ჩარ+ჩი“, ანუ კაცი, ვინც რაღაც „ჩარ“-ის საშუალებით მოიპოვებს საარსებო საზრდოს.
- თბილისელი სომხები მეზურნეს „ზურნაჩი“-ს ეძახიან.
- ფეხბურთის ძველ გულშემატკივრებს ემახსოვრებათ, ერთ მშვენიერ დღეს ბაქოს „ნეფტიანიკ“-ს ნეფთჩი რომ დაარქვეს და ვერ გაგვეგო, რაში იყო საქმე... ნეფთ+ჩი = მენავთობეს.
- საინტერესოა სიტყვა „ფინაჩი“, რაც თავისი ხელობის ცუდ მცოდნეს ჰქვია... აშკარაა, რომ აქაც „ჩი“ ბოლოსართია... ხოლო „ფინა“ უნდა იყოს არაბული „фана“ (فنا), რაც წარმავლობას, ხრწნადობას, გაფუჭებას აღნიშნავს... ესე იგი „ფინა+ჩი“ არის ის, ვინც კი არ აკეთებს, არამედ აფუჭებს... მე ასე მგონია....
ბოლოს შამჩი-მელქოს ერთი მაჯამური ლექსის ფრაგმენტს გთავაზობთ, ბევრი სიტყვა უცნობია, მაგრამ იმ ეპოქაში ბესიკთან თუ საიათნოვასთან მსგავსი კონსტრუქციების შექმნა მიღებული იყო.
ბევრის ფიქრით დღენი ჩემნი უსაცილოდ მან დალია,
ჯოჯოხეთი ნურვინ გიყვარსთ, ეს იცოდეთ - მანდ ალია,
ფერად-ფერადი საცმელი, დიბა-სტავრა, მანდალია,
სააქაოს ვინცა სცოდავს, დივანაა, მანდალია...
ომარ, მაჰმუდ და მურთაზალ, ვგონებ იყოს მანდ ალია,
ვინც სათაელის წილშია, ნიშნადა აქვს მანდალია,
უკვდავებისა სასმელიც ღირსა იქმნა, მან დალია,
შ ა მ ჩ ი მ ე ლ ქ ო ს იამება, თუ შეასმევთ მა ჩინითა.
სხვათა შორის, ამ შამჩი-მელქოს აქვე, ჩემის სახლის ახლოს უცხოვრია...
ბეჩარა
განჯისკარელი ანტონ
გივიშვილი დავით
ევანგულა
იეთიმ გურჯი
სათარა
საიათნოვა
სკანდაროვა
ფერშანგიშვილი სტეფანე
ქეშიშ დარდიმანდი (იოსებ ამირიძე)
შამჩი-მელქო
ჰაზირა
1. შამჩი-მელქო
ვიკიპედიაში „ჩამჩი-მელქო“ წერია, რაც არასწორია, სხვა წყაროებში გაუსწორებიათ და „შამჩი“-ს წერენ...
ჯერ „მელქო“-ზე ვთქვათ ორიოდე სიტყვა:
არაბულ „მ-ლ-ქ“ ძირზე დაყრდნობილი სიტყვაა და კავკასიაში ფრიად გავრცელებული სახელების და გვარების სათავეა: მელიქიშვილი, მელიქია, მელიქიძე, მელქისედეკი, მელიქსეთბეგი, მელიქიანი, მელიქ-ზადე, მალიკოვი (რუსულში)... „ვიფხისტყაოსანშიც“ კი არის მელიქ-სურხავი (ზღვათა სამეფოს მეფე)...
არაბულში ეს „მ-ლ-ქ“ ძირი მართვას, გამგებლობას მფლობელობას და რაღაც ასეთს ნიშნავს... მერე სხვადასხვა ენაში სახელებად იქცა და პირველადი მნიშვნელობა დაკარგა...
„შამჩი“ ორი ელემენტისგან შედგება: შამ + ჩი... პირველი მათგანი არის „სანთელი“ (არაბ. شمع ), ხოლო „ჩი“ (چی) სპარსული ბოლოსართია (არაბულში ასო-ბგერა „ჩ“ არ არსებობს) და აწარმოებს ამა თუ იმ პროფესიის ადამიანს, ანუ „შამჩი“ არის „მესანთლე“,
ეს „შამ“ კიდევ გვაქვს მეფე თეიმურაზის პოემის სახელში: „შამიფარვანიანი“, ანუ სანთელი და ფარვანა.
რაც შეეხება „ჩი“-ს...
- გავიხსენოთ „ჩარ+ჩი“, ანუ კაცი, ვინც რაღაც „ჩარ“-ის საშუალებით მოიპოვებს საარსებო საზრდოს.
- თბილისელი სომხები მეზურნეს „ზურნაჩი“-ს ეძახიან.
- ფეხბურთის ძველ გულშემატკივრებს ემახსოვრებათ, ერთ მშვენიერ დღეს ბაქოს „ნეფტიანიკ“-ს ნეფთჩი რომ დაარქვეს და ვერ გაგვეგო, რაში იყო საქმე... ნეფთ+ჩი = მენავთობეს.
- საინტერესოა სიტყვა „ფინაჩი“, რაც თავისი ხელობის ცუდ მცოდნეს ჰქვია... აშკარაა, რომ აქაც „ჩი“ ბოლოსართია... ხოლო „ფინა“ უნდა იყოს არაბული „фана“ (فنا), რაც წარმავლობას, ხრწნადობას, გაფუჭებას აღნიშნავს... ესე იგი „ფინა+ჩი“ არის ის, ვინც კი არ აკეთებს, არამედ აფუჭებს... მე ასე მგონია....
ბოლოს შამჩი-მელქოს ერთი მაჯამური ლექსის ფრაგმენტს გთავაზობთ, ბევრი სიტყვა უცნობია, მაგრამ იმ ეპოქაში ბესიკთან თუ საიათნოვასთან მსგავსი კონსტრუქციების შექმნა მიღებული იყო.
ბევრის ფიქრით დღენი ჩემნი უსაცილოდ მან დალია,
ჯოჯოხეთი ნურვინ გიყვარსთ, ეს იცოდეთ - მანდ ალია,
ფერად-ფერადი საცმელი, დიბა-სტავრა, მანდალია,
სააქაოს ვინცა სცოდავს, დივანაა, მანდალია...
ომარ, მაჰმუდ და მურთაზალ, ვგონებ იყოს მანდ ალია,
ვინც სათაელის წილშია, ნიშნადა აქვს მანდალია,
უკვდავებისა სასმელიც ღირსა იქმნა, მან დალია,
შ ა მ ჩ ი მ ე ლ ქ ო ს იამება, თუ შეასმევთ მა ჩინითა.
სხვათა შორის, ამ შამჩი-მელქოს აქვე, ჩემის სახლის ახლოს უცხოვრია...
